ѕедагог мамандарды да¤рлауда ақпараттық құзырлықты қалыптастырудың дидактикалық мүмк≥нд≥ктер≥

≤–≤—ѕ≈

Ѕ≥л≥м беруд≥ ақпараттандыру жағдайында педагог мамандардың б≥л≥кт≥л≥г≥н көтеру Ц бүг≥нг≥ күнн≥ң нег≥зг≥ м≥ндеттер≥н≥ң б≥р≥не айналып отыр. —ондықтан педагог мамандардың б≥л≥кт≥л≥г≥н көтеруд≥ ақпараттандыру туралы тұжырымдама, стандарт және оқу-тақырыптық жоспарларын жасақтау қажет. јталған қажетт≥л≥кт≥ шешу барысында педагог мамандардың б≥л≥кт≥л≥г≥н ақпараттық технологи¤ны өз қызметтер≥не пайдалану саласы бойынша тұжырымдама, модульд≥к жұмыс бағдарламалары жасақталды. —онымен б≥рге б≥л≥м беруд≥ ақпараттандыру жағдайында педагог мамандардың ақпараттық сауаттылығын, ақпараттық мәдениет≥н және ақпараттық құзырлығы си¤қты қаб≥летт≥л≥ктерд≥ қалыптастыру мәселес≥ бүг≥нг≥ күнн≥ң өзект≥ мәселес≥не айналып отыр. јл, қаз≥рг≥ таңда жоғарыдағы аталған мәселе қалай жүзеге асырылып жатыр деген сауал туындайды. Әс≥ресе, мемлекетт≥к т≥лде осы бағыттағы мәселелер әл≥ де жетк≥л≥кт≥ деңгейде емес.

ѕсихологи¤лық-педагогикалық ғылымда өңделген қызмет принцип≥не сәйкес болашақ педагогтарының жеке тұлғаларының шығармашылық қасиеттер≥н≥ң дамуы тек қоғамдық тәж≥рибен≥ меңгеру, педагог мамандардың өздер≥н≥ң белсене қызмет ету арқылы жүзеге асатын меңгеру нег≥з≥нде ғана жүре алады. јдамзат мәдениет≥н≥ң қол жетк≥зулер≥не ие болу үш≥н әр жаңа ұрпақ осы қол жетк≥зулер үш≥н ≥стелген қызметке ұқсас қызметт≥ жүзеге асыруы керек. ќсыған байланысты педагог мамандардың мамандандырылған қызмет≥не сәйкес оқу қызмет≥н ұйымдастыру маман да¤рлау жүйес≥н≥ң қажетт≥ кешен≥ болып табылады.

Қоғамда ақпараттандыру, есептеу техникасы құралдары кең≥нен таралуымен байланысты, оқу процес≥н ұйымдастыруға, сол си¤қты б≥л≥м беруд≥ң мазмұнын өзгертуге де елеул≥ ықпал етед≥. Ѕ≥л≥м беру жүйес≥ндег≥ қайта құрулардың нег≥зг≥ субъект≥с≥ - мұғал≥м. Қаз≥рг≥ мектепке шығармашылық ≥зден≥с қаб≥лет≥ дамыған, жаңа педагогикалық технологи¤ларды жете меңгерген, мамандық шеберл≥г≥ қалыптасқан мұғал≥мдер қажет. ќл б≥р уақытта педагог- психолог және оку процес≥н ұйымдастырушы технолог бола б≥лу≥ керек. омпьютерд≥ң мүмк≥нд≥ктер≥н ескере отырып, оқыту мәселелер≥не талдау жасасақ, психологи¤ның, педагогиканың ≥ргел≥ оқыту теори¤сынан психологи¤лық-педагогикалық, әд≥стемел≥к мәселелер туындайды.

ќрта мектепте информатиканың жеке пән болып оқытылуы, көптеген педагогикалык ≥зден≥стер мен ғылыми-әд≥стемел≥к еңбектерд≥ң туындауының жандана түсу≥не алып келд≥. »нформатиканың қаз≥рг≥ қоғамдағы алатын орнын, ерекшел≥ктер≥н ғылыми-әд≥стемел≥к тұрғыда нег≥здеуге арналған көптеген ғылыми зерттеу жұмыстары жүрг≥з≥луде.

Қаз≥рг≥ заманғы оқыту интелектуалдык ерекшел≥ктер≥не сүйене отырып б≥л≥м беруд≥ кажет етед≥..

∆аңа технологи¤лар - педагогтың мүмк≥нд≥г≥н күшейтет≥н құрал, б≥рақ ол мүғал≥мд≥ алмастыра алмайды. омпьютер мүмк≥нд≥ктер≥ психологи¤ мен дидактика тұрғысынан талданып, керек кез≥нде педагогикалык талаптарға сай қолданылуы керек. —ырткы эффект≥н≥ қуып кетпей, окыту програм-масының тек сыртқы емес, ≥шк≥ ти≥мд≥л≥г≥не көп көн≥л бөлген дұрыс. омпьютерд≥ң сызбалық мүмк≥нд≥г≥н молдығы дәр≥ст≥к экспсриментт≥ бо¤улы суреттермен, сызбалармен, кестелер мен байыта түсуге жол ашады, оларды есеп шарттарына да пайдалануға болады.

омпьютерд≥ мұғал≥м косымша материалдар, әртүрл≥ анықтамалык мәл≥меттерден акпараттар беру үш≥н көрнек≥ кұрал рет≥нде пайдалана алады. ћұндай мәл≥меттерге физикалык формулалар, физикалык шамалардьң өлшем б≥рл≥ктер≥, графиктер, схемалар, иллюстраци¤лар, физикалык кұбылыстардың динамикалык бейнес≥, тәж≥рибеге арналған кұрылғылардың т≥з≥м≥, аспаптардың сипаттамалары және т.б. жатқызуға болады. ћұғал≥м араласпай-ақ, оқушылар өздер≥ меңгеруге ти≥ст≥ ақпараттар бер≥лед≥. Қажетт≥ акпараттарды жинақтауда электрондык техникаларды енг≥зу уакыт үнемдейд≥, карастырып отырған кезеңде акпараттың толыктығын жоғарылатады, ақпараттык-аныктамалык жүйе кұрамында электрондық кұрырғылармен жұмыс ≥стеу дағдысын калыптастыруға мүмк≥нд≥к туғызады.

∆аңа акпараттық технологи¤ кұралдарын информатика пән≥н≥ң к≥р≥кт≥р≥лген сабақтарында пайдалану, оқушының шығармашылык, интеллектуалдык қаб≥лет≥н≥ң дамуына, өз б≥л≥м≥н өм≥рде пайдалана б≥лу дағдыларының қалыптасуына әкелед≥. омпьютерл≥к техниканың дидактикалық мүмк≥нд≥ктер≥н педагогикалык мақсаттарға қолдану, б≥л≥м мазмұнын анықтауда, оқыту формалары мен әд≥стер≥н жет≥лд≥руде жақсы әсер≥н тиг≥зед≥. ≈септеу техникасымен жұмыс жасату оқушылардың алгоритмд≥к дүниетанымын қалыптастырады:

- өз әрекет≥н саналы түрде жоспарлайды;

- †құбылыстарға модельдер кұра б≥лед≥.

ѕрограммалауды оқыту оқушылардың логикалық қаб≥лет≥н дамытады, бақылау мен өз≥н-өз≥ бақылауын қалыптастырады, оқушылардъң еңбек ету мен дағдысының жинақтылығын қамтамасыз етед≥, жалпы мәдени-дүниетанымын қалыптастыруға мүмк≥нд≥к туғызады.

ћақсаты:

- †ақпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ны оқу процес≥не енг≥зу жағдайында тұжырымдамалық нег≥з≥н† жасақтау және оны жүйелеу;

- мазмұндық, процессуальдық және бағалау компоненттер≥ нег≥з≥нде мазмұны мен оған сәйкес таңдалынатын педагог мамандардың категори¤ларын таңдауды болжау;

- б≥л≥м беруд≥ ақпараттандыру жағдайына педагог мамандардың б≥л≥кт≥л≥г≥н көтеру.

Ѕұл қойылған мақсаттарды шешу үш≥н келес≥ м≥ндеттерд≥ қарастырамыз:

- б≥л≥м беруд≥ ақпараттандыруды дамыту тенденци¤ларын зерттеу және оған сәйкес мазмұнын анықтау;

- педагог мамандардың ақпараттық-коммуникаци¤лық пайдалана алу дайындығын† анықтайтын белг≥лер мен көрсетк≥штерд≥ жасақтау және олардың ақпараттық құзырлығын қалыптастыру мүмк≥нд≥ктер≥н зерттеу.

- педагог мамандарды ақпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ны өз қызметтер≥не енг≥зуге байланысты ұйымдастыру жүйес≥н жасақтау.

- ақпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ны б≥л≥м мекемелер≥н≥ң оқу процес≥не енг≥зу бойынша педагог мамандардың ≥с-тәж≥рибес≥н тарату.

≤-“ј–ј”.

1.1. ЅIЋIћ Ѕ≈–” Қџ«ћ≈“ ≈–Ћ≈–IЌIҢ јҚѕј–ј““џҚ “≈’ЌќЋќ√»яЌџ ҚќЋƒјЌ” —јЋј—џ Ѕќ…џЌЎј ЅIЋI “IЋI√IЌ Ө“≈–”ƒ≤ ƒјћџ“”ƒџҢ Ќ≈√I«√I ∆ќЋƒј–џ

†† Ѕiлiм берудi ақпараттандыру процесi пән мұғалiмдерiне, әдiскерлерге, бiлiм мекемелерiн басқарушыларға жаңа ақпараттық технологи¤ны өз қызметтерiне жан-жақты пайдалану саласына үлкен талап қо¤ды.

Қазақстан –еспубликасы бiлiм беру жүйесiн ақпараттандырудың ћемлекеттiк бағдарламаларының негiзгi мiндеттерiнiң бiрi ретiнде мамандардың осы сала бойынша бiлiктiлiгiн көтеру және қайта да¤рлау қарастырылған. јталған мiндеттердi жүзеге асыру мақсатында мамандардың бiлiктiлiгiн көтеру және қайта да¤рлау бойынша курс тақырыптарының мазмұны өзгертiлiп, жаңаланды. ќның негiзгi мазмұны бiлiм беру мекемелерiнiң қызметкерлерiнiң кәсiби шеберлiгiн жаңа ақпараттық технологи¤ны пайдалану бойынша жетiлдiруге, басқаша айтқанда, бiлiм берудi ақпараттандыруға сай мамандарды жан-жақты да¤рлауға бағытталған.

“әжiрибе жүзiнде дәлелденгенiндей, кез келген мұғалiм мен әкiмшiлiктiң өз қызметтерiне компьютердi пайдалануы олардың әлемдiк ақпараттық кеңiстiкке енуде ақпараттық мәдениетiнiң қалыптасатынымен өлшенедi. —онымен бiрге, бұл жағдайда, инноваци¤лық әдiстер мен құралдарды оқу процесiне пайдалану оқушылардың мектеп пәндерiн игеруде қызығушылықтарын арттыруда.†††† јқпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ны оқу-тәрбие процесiне пайдалану оның келесi педагогикалық мүмкiндiктердi жүзеге асыруға мүмкiндiк бередi:

Ц оқушының дайындық деңгейiн, ынтасын және қабылдау жылдамдығын ескеру арқылы жаңа материалды меңгертуге байланысты оқытуды ұйымдастыру және оқыту процесiне жаңа ақпараттық технологи¤ның мүмкiндiктерiн пайдалану;

Ц оқытудың жаңа әдiстерi мен формаларын (проблемалық, ұйымдастырушылық-iс-әрекеттiк компьютерлiк ойындар және т.б.);

Ц проблемалық, зерттеу, аналитикалық және модельдеу әдiстерiн қолдану арқылы классикалық әдiстердi жетiлдiру;

Ц жаңа ақпараттық технологи¤ құралдарын (жаңа типтi компьютерлер, телекоммуникаци¤, виртуальды орта және мультимедиа-технологи¤) пайдалану арқылы оқу процесiнiң материалдық-техникалық базасын жетiлдiру.

ћамандардың бiлiктiлiгiн көтеру мiндеттерiн шешуде оқу процесiнде ақпараттық және коммуникаци¤лық технологи¤ларды пайдаланудың келесi мүмкiндiктерi ұсынылады:

Ц ақпараттық мәдениет элементтерiн қалыптастыруда бiлiм мекемелерiнiң мамандарының қажеттiлiгiн қанағаттандыру:† информатика, ақпараттық және желiлiк технологи¤лар† саласы бойынша жаңа бiлiмдер алу;

Ц информатика мұғалiмдерiнiң бiлiктiлiгiн көтеру және қайта да¤рлау;

Ц бiлiм беру жүйесiн басқару мамандарын және пән мұғалiмдерiн жаңа ақпараттық технологи¤ны өз қызметтерiне еркiн пайдалана бiлуге үйрету;

Ц информатика пәнiн оқытудың көкейкестi мәселелерi бойынша информатика мұғалiмдерi үшiн стажировка өткiзу және оны ұйымдастыру;

Ц арақашықтықтан оқыту формаларына мұғалiмдердiң қызметiн бағыттау;

Ц облыстағы бiлiм беру мекемелерiн ақпараттандырудың ғылыми-әдiстемелiк бағыт бойынша жетекшiлiк ету;

Ц облыстың бiртұтас бiлiмдiк желiсiнiң ақпараттық ресрустарын қалыптастыру;

Ц оқу процесi мен ғылыми-әдiстемелiк жұмыстарға жаңа ақпараттық технологи¤ны қолдану негiзiнде олардың озық тәжiрибелерiн тарату.

Ѕiлiм беру мекемелерiнiң қызметкерлерiнiң жаңа ақпараттық технологи¤ны меңгерту саласы бойынша бiлiктiлiгiн көтеруд≥ң да¤рлау мiндеттерiн шешуде институт көлемiнде осы сала бағытында өткiзiлетiн курстарды сабақтастыру процесi жүзеге асырылуда.

†ѕедагог мамандарды ақпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ негiзiнде дайындауда келесi қағидалар негiзге алынған:

Ц вариативтiлiк Ч әрбiр бiлiм беру қызметкерлерiнiң жасақтаған материалдарына сәйкес бiлiктiлiктi көтеру жүйесiн бағыттайды;

Ц болашаққа негiзделген †Ч күтiлетiн нәтиженi анықтайтын кезеңдiк бағдарламалардың бағытын орнықтырады және жеке тұлғаға бағытталған курстың жалпылама мақсатын анықтайды;

Ц рефлексивтi-креативтi Ч жаңа ақпараттық технологи¤ларды меңгерту бiлiмдерiн ұйымдастыруда курстың бағыты даралық-шығармашылық негiзге бағытталуы қажет;

Ц эргономикалық Ч нақтылы мәселелердi үйренуге қажеттi уақыт мөлшерi талап етiледi;

Ц iзгiлiктiлiк Ч бейiмделген оқыту жүйесiн құруды талап етедi, бiлiктiлiктi көтеру жүйесiнiң құрылымы мен нақтылы† нәтижесiн анықтау;

Ц тәжiрибеге бағытталған Ч оқыту көздерiнiң бiрi ретiнде оқытушылардың тәжiрибесi қолдану иде¤сы жүзеге асырылады және нақытлы iс-әрекеттер бойынша тыңдаушылардың танымдық процестерiнiң өзара байланыстылығы† мен олардың жеке тұлға ретiнде† қалыптасу деңгейi анықталады;

Ц жекелеген консультаци¤ беру †- тыңдаушыларға консультаци¤ беру ұсынылады. ќл мына бағытта жүргiзiледi: әрбiр тыңдаушының өзiндiк ерекшелiгiн ескере отырып қойылған нәтижелерге жетуге байланысты игерiлетiн мәселелердiң мазмұны† мен оған қолданылатын тиiмдi әдiс-тәсiлдер.

Ѕiлiм беру қызметкерлерiн қайта да¤рлау практикалық және жобалық сипатты анықтайды. ќл ақпараттық және коммуникаци¤лық технологи¤ны қолдану тәжiрибесi, сабақты ақпараттық ортаға бейiмдеп, жобалау және т.б. жұмыстарды қамтиды.

∆аңа ақпараттық технологи¤сына дайындау мынадай екi негiзгi модуль бойынша құрастырылған:† Уѕедагогтың ақпараттық құзырлығыФ және Уќқытудағы ақпараттық технологи¤ларФ.

јқпараттық мәдениеттi дамыту қазiргi педагогтың ақпараттық құзырлығына қойылатын талаптарына сай анықталады:

1. қазiргi бiлiм беру жүйесiндегi ақпараттық кеңiстiк туралы бiртұтас түсiнiктi қалыптастыру (бүкiләлемдiк ақпараттық ресурстарға бағдарлау, ақпараттарды iздеу алгоритмi мен ақпараттарды аналитикалық-синтетикалық тұрғыдан өңдеу әдiстерiн меңгерту).

2. ақпараттық (дербес жағдайда, компьютерлiк) сауаттылық: оқу-әдiстемелiк, озық тәжiрибелердi зерттеу, ғылыми-зерттеу нәтижелерiн түрлендiру мен технологи¤ларды қолдану әдiстерiн† меңгерту; қолданбалы программалық құралдарды меңгерту; жаңа программалық құралдарды меңгерту.

3. өз қызметтерiн жаңа ақпараттық технологи¤ның мүмкiндiктерiн пайдалану: жаңа ақпараттық технологи¤ның мүмкiндiктерi туралы бiлiм; коммуникаци¤лық қызметтердi пайдалану дағдысы; бiлiм беру процесiнiң ерекшелiктерiн ескере отырып, педагогикалық программалық құралдарды қолдану және оларды өз қызметтерiмiзге сәйкес бейiмдеп пайдалану.

†≤.≤≤. јҚѕј–ј““џҚ- ќћћ”Ќ» ј÷»яЋџҚ “≈’ЌќЋќ√»яЌџ ҚќЋƒјЌ” —јЋј—џ Ѕќ…џЌЎј ѕ≈ƒј√ќ√ ћјћјЌƒј–ƒџҢ Ѕ≤Ћ≤ “≤Ћ≤√≤Ќ ј–““џ–” ≈«≈Ңƒ≈–≤

ћазмұндық құрылым информатика мұғал≥мдер≥ үш≥н† келес≥ деңгейлер бойынша бер≥лед≥:

1. ≤ргел≥. Ѕұл ақпараттық технологи¤ның мүмкiндiктерiн мамандық деңгейлерiне сәйкес шешуге мүмкiндiк беретiн бiлiм мен бiлiктiлiктердi және дағдыны қалыптастыру.

2. Ѕазалық. ќның мазмұны мұғалiмнiң ақпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ның мүмкiндiктерiн өз қызметтерiне жан-жақты пайдалана бiлу≥мен анықталады.

3. јрнайы. Ѕұл У»нформатика және ақпараттық технологи¤Ф пәнiн берудiң әдiстемелiк мәселелерiн шешумен† анықталады

Ѕ≥л≥м беру мекемелер≥н≥ң басшылары мен пән мұғал≥мдер≥ үш≥н мазмұндық құрылым келес≥ деңгейлер нег≥з≥нде анықталады:

1. ѕедагог мамандардың қызмет≥не ақпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ны қолдану бағытындағы†† элементарлы-бей≥мделген деңгей≥. Ѕұл деңгейде келес≥ мазмұндар қарастырылады: компьютермен және оның құрылғыларымен† жұмыс жасау техникасы; компьютерл≥к техниканы қолдану мүмк≥нд≥ктер≥; оқу процес≥не қолданбалы программалық құралдарды қолдану дағдылары. —онымен б≥рге келес≥ мәселелер де қарастырылады: б≥л≥м беруд≥ ақпараттандыруды нормативт≥к-құқықтық жағынан қамтамасыз ету; ақпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ны б≥л≥м беру жүйес≥не енг≥зуд≥ң тұжырымдамалық нег≥здер≥; б≥л≥м беруд≥ басқару жүйес≥ндег≥ ақпараттық технологи¤лар және т.б.

2.Қызметт≥к-≥зден≥ст≥к деңгей. ћұнда педагог мамандар †ақпараттық технологи¤мен жұмыс жасау нег≥здер≥н практикалық түрде меңгеред≥. —ондықтан мұнда жұмыс орындарын автоматтандыру процес≥н құру технологи¤сы (ј∆ќ-директор, ј∆ќ-оқу ≥с≥н≥ң меңгеруш≥с≥, ј∆ќ-сабақ кестес≥, ј∆ќ-к≥тапхана және т.б. ) және мультимеди¤лық электрондық оқу құралдарын жасақтау алгоритм≥ си¤қты мәселелер† қозғалады. —онымен б≥рге келес≥ сипаттағы мәселелер де қарастырылады:

- б≥л≥м беруд≥ ақпараттандырудың теори¤лық нег≥здер≥;

- б≥л≥м беру жүйес≥не ақпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ларды енг≥зуд≥ң психологи¤лық-педагогикалық нег≥здер≥;

- педагог мамандардың б≥л≥кт≥л≥г≥н көтеру жүйес≥не ақпараттық технологи¤лардың мүмк≥нд≥ктер≥н қолданудың дидактикалық шарттары;

- ақпараттық технологи¤ нег≥здер≥н оқытуда жобалау және итерактивт≥к әд≥стерд≥ қолдану нег≥здер≥;

- басқарудың ақпараттық жүйес≥н автоматтандыру модел≥ және оқу процестер≥н ақпараттандыруды дамыту технологи¤сы.

3. ∆үйел≥к-шығармашылық деңгей. ћұнда келес≥ мәселелер қарастырылады: электрондық оқу-әд≥стемел≥к құралдарын жасақтау алгоритм≥; автоматтандырылған жұмыс орнын жасақтау технологи¤сы: Ђј∆ќ-директорї; Ђј∆ќ-оқу ≥с≥н≥ң меңгеруш≥с≥ї; Ђј∆ќ-бухгалтерї; Ђј∆ќ-сабақ кестес≥їжәне т.б.; әлемд≥к ақпараттық кең≥ст≥кке ену мақсатында web-сайтты жасақтау; оқыту әд≥стер≥н жет≥лд≥ру және т.б.

—онымен б≥рге педагог мамандардың б≥л≥кт≥л≥г≥н және курстың сапалық өлшем≥н айқындайтын компьютерл≥к тест сұрақтарын құрастыру алгоритм≥ түс≥нд≥р≥лед≥.

ќқу процес≥нде пайдаланылатын мулътимеди¤лық үйретуш≥ программалардың, тексеру программаларының, электрондық оқулықтардың өскелең өм≥р талаптарына сай дайындалып, компьютерд≥ окыту кұралы рет≥нде пайдалана алатындай деңгейде болуы керек. Ѕұл мәселе өз алдына үлкен ғылыми ≥зден≥стерд≥ талап етет≥н мәселе, сондықтан осы мәселе жөн≥ндег≥ зерттеулер одан әр≥ жалғасуда.

Қоғамды ақпараттар жағдайында үзд≥кс≥з б≥л≥м беру жүйес≥† мыналарға сүйенед≥:

Ø Ѕ≥л≥м беруд≥ң сапасын арттыру, даму қарқынын күшейту және дербестенд≥ру есеб≥нен қоғам† мүшелер≥н≥ң ой-өр≥с≥н≥ң† даму† деңгей≥н көтеру;

Ø өз бет≥нше б≥л≥м алу мүмк≥нд≥ктер≥н† кеңейту және м≥ндетт≥ емес б≥л≥м беру жүйес≥нде қоғам мүшелер≥н≥ң өз мамандықтарын қайта өзгерте алатындай жағдай туғызу.

† Ѕағыт беруд≥ ақпараттандырудың нег≥зг≥ бағыттары:

методологи¤сын жет≥лд≥румен стратеги¤лық мазмұнын таңдау;

әд≥стер≥мен формаларын ұйымдастыру;

қоғамды ақпараттандырудың қаз≥рг≥ жағдайында тұлғаны тәрбиелеу мен дамыту;

оқытудың әд≥стемел≥к жүйес≥н жасау;

педагог мамандардың инттелектуалдық потенци¤лын дамытуға бағыттау;

өз бет≥мен б≥л≥м алу б≥л≥кт≥л≥г≥н қалыптастыру;

информаци¤лық-оқу, экспериментт≥к-зерттеу қызмет≥н≥ң өз бет≥мен түрл≥ ≥с-әрекеттер≥н жүзеге асыру;

тест≥л≥к, диагностикалық бақылау әд≥стер≥мен† б≥л≥м деңгей≥н бағалау.

Ѕолашақта Қазақстанда б≥л≥м беру жүйес≥н† ақпараттандыру телекоммуникаци¤лық жел≥лерд≥ жасау және дамытумен ұштасады. јл б≥л≥м беру жүйес≥н≥ң нег≥зг≥ м≥ндеттер≥ б≥ртұтас коммуникаци¤лық жел≥лерд≥ жасау және† дамытумен ұштасады. јл б≥л≥м беру жүйес≥н≥ң нег≥зг≥ м≥ндеттер≥ б≥ртұтас телекомуникаци¤лық жел≥н≥ құру† және дамыту арқылы† шеш≥лед≥. ќлар:

v ақпараттық мәдениетт≥ ұйымдастыру† мен жеделдету† процес≥н жоғары деңгейге жетк≥зу;

v жасалынған және дамып келе† жатқан телекоммуникаци¤лық жел≥лерд≥ б≥ртұтас† бүк≥ләлемд≥к информаци¤лық кең≥ст≥кте интеграци¤лау;

v б≥ртұтас† ақпараттық кең≥ст≥кте әртүрл≥ деңгейдег≥ ақпараттармен алмасуды қамтамасыз ету;

v б≥л≥м беруд≥ дербестенд≥руд≥ қамтамасыз ету, дистанци¤лық оқытуға† мүмк≥нд≥к жасау.

Қоғамды ақпараттандыру жағдайында б≥л≥м беру қызметкерлер≥н≥ң б≥л≥кт≥л≥г≥н ақпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ны қолдану саласы бойынша көтеру нег≥зг≥ м≥ндеттерд≥ң б≥р≥не айналып отыр.

Қоғамды ақпараттандырудың нег≥зг≥ бөл≥г≥ Ц б≥л≥м беруд≥ ақпараттандыру. ќлай болса, ол Ц б≥л≥м беру қызметкерлер≥н ақпараттандыру саласы бойынша б≥л≥кт≥л≥г≥н көтеру болып табылады. ќқушылардың ақпараттық мәдениет≥н қалыптастыруда мұғал≥мдерд≥ң б≥л≥кт≥л≥г≥н арттыру ерекше мәнге ие. —ондықтан б≥л≥м беру қызметкерлер≥н ақпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ны өз қызметтер≥не пайдалануға жан-жақты дайындық курстарын ұйымдастыруымыз қажет.†††

Ѕ≥л≥м беруд≥ ақпараттандыру жағдайында компьютер оқыту мен дидактикалық құралға айналып отыр. —ондықтан қаз≥рг≥ б≥л≥м беру саласында мультимеди¤лық электрондық оқу құралдарын мектеп пәндер≥н оқытуға пайдалану өзект≥ мәселелерд≥ң б≥р≥. ќлай болса, бұл мәселелерд≥ жан-жақты шешу үш≥н мұғал≥мдерд≥ң б≥л≥кт≥л≥г≥н көтеруд≥ң орны ерекше.

јталған мәселен≥ дамыту үш≥н б≥л≥м беру қызметкерлер≥ үш≥н түрл≥ тренинг курстар өтк≥з≥лу қажет. ќл үш≥н б≥р жүйеге келт≥р≥лген, әр≥ б≥л≥м беру қызметкерлер≥н≥ң категори¤ларының ерекшел≥г≥ ескер≥лген оқу бағдарламалары жасақталуы қажет. Ѕұл мәселе қаз≥рг≥ таңда көкейкест≥ мәселелерд≥ң б≥р≥не айналып отыр. јталған мәселен≥ шешу бағытында ғылыми түрде дәлелденген және б≥р жүйеге бағытталған тұжырымдама жасақталды.†

ќку кызмет≥нде компьютерден рефлексивт≥к деңгей≥н жүзеге асыруды елестетсек, оның мүмк≥нд≥ктер≥ ерекше үлкен. омпьютер кез келген ойдың өт≥мд≥л≥г≥н, м≥ндеттер≥н≥ң күшт≥ және әлс≥з жақтарын көрсет≥п бере алады. Ўығарылуы күрдел≥, көпуакытты қажет етет≥н есепгерд≥ компьютерд≥ң көмег≥мен тез орындауға болады. Ќәтижес≥нде өте жоғары дәлд≥кпен есептел≥нген есепт≥ң нәтижес≥н аламыз.

ќқу процес≥не жана информаци¤лык технологи¤ларды енг≥зу ≥с≥ математикамен де тығыз оайланысты. ѕән ерекшел≥г≥не қарай математика курсын толығынан компъютерл≥к нег≥зге ауыстыруға болмайды.

ћысалы, аксиома, теорема, оларды дәлелдеулер жолымен оқушылардың абстрактылык ойлау қаб≥лет≥н дамыту ≥стер≥ бұрынғы тәс≥лдермен жүрг≥з≥лу≥ ти≥с. ќқушылардьң пәнд≥ жақсы игеру≥н≥ң басты шарты мұғал≥мн≥ң осы сабаққа деген кызығушылықты тудыра б≥лу≥нен басталады.

“ест≥леу жұмыстарын жүрг≥зуде компьютерд≥ пайдалану нег≥зг≥ орын алып келед≥, өз≥нд≥к жұмыстар, консультаци¤лар ұйымдастыру және тест тапсырмаларын орындау оқушылардьң б≥л≥м деңгей≥н көтерер≥ сөзс≥з. омпъютерд≥ң графикалык мүмк≥нд≥ктер≥н сызу, сурет сабақтарын өтк≥згенде пайдалану сабақтың сапалылығын арттырады.

≤.≤≤≤.»Ќ‘ќ–ћј“» ј ћҰҒјЋIћƒ≈–IЌIҢ ЅIЋI “IЋI√IЌ Ө“≈–”ƒ≤Ң ƒ»ƒј “» јЋџҚ Ќ≈√≤«ƒ≈–≤

Қазiргi кезеңде бiлiм берудегi ақпараттық және коммуникаци¤лық технологи¤лар информатика мұғалiмдерiнiң бiлiктiлiгiн көтеру мен қайта да¤рлауда ерекше роль атқарады.

омпьютерл≥к техниканың дидактикалык, мұмк≥нд≥ктер≥н педагогикалық мақсаттарға пайдалану, б≥л≥м мазмұнын анықтауда, оқыту әд≥стер≥ мен формаларын жет≥лд≥руде жақсы әсер≥н тиг≥зед≥. ќның оқыту үрд≥с≥нде даралап және топтап оқыту тәс≥лдер≥нде, өз≥нд≥к танымдық зерттеу жұмыстарын жүрг≥зуге зор мүмк≥нд≥ктер жасайтындығы дәлелденген. Ѕ≥рақ, бүг≥нг≥ таңда информатика элементтер≥н пәнаралық байланыс нег≥з≥нде оқытудың қажетт≥л≥г≥ мен оны оқу үрд≥с≥нде жүрг≥зуте ти≥мд≥ оқу-әд≥стемел≥к құралдардың, оқыту бағдарламаларының жетк≥л≥кт≥ дәрежеде болмауының арасында қайшылық бар.

»нформатика мұғалiмдерiнiң бiлiктiлiгiн көтеру жүйесi бiлiм беру мекемелерi қызметкерлерiнiң бiлiктiлiгiн көтеруге қойылатын талаптарға сәйкес оқу жұмыстарын ұйымдастыруға бағытталған педагог мамандардың келесi құзырлықтарын қалыптастырудың деңгейлерi қарастырылады:

1. ѕәндiк† -† мамандық қызметтерiне байланысты қойылатын проблемаларды шешу қабiлеттiлiгi.

2. јналитикалық бақылау† - †пәндiк iс-әрекеттерiн талдау мен бақылау проблемаларын шешу қабiлеттiлiгi.

3. Ұйымдастырушылық Ц оқушылардың өзiндiк iс-әрекеттерiн ұйымдастыруға бағытталған проблемаларды шешу қабiлеттiлiгi.

4. оммуникативтiк - Ђћұғалiм-ќқушыї, Ђќқушы-ќқушыї, Ђћұғалiм Ц јта-анаї және т.б. жүйелердегi қарым-қатынасты проблемаларды шешу қабiлетi.

5. Ѕейiмделген †- қазiргi жағдайдың өзгерiстерi мен талаптарына сәйкес проблемаларды шешу қабiлеттiлiгi.

6. џнталық/психологи¤лық Ц психологи¤лық, жекетұлғалық, жекетұлғалар арасындағы өзара қарама-қайшылықты шешу проблемаларының қабiлеттiлiгi.

7. ∆обалық Ц мектептi, мұғалiмдi және оқушыны дамыту жобаларын шешу қабiлеттiлiгi.

8. Ғылыми-iзденiстiк Ц мектептiң, мұғалiмнiң және оқушының даму нәтижелерiн зерттеудi ұйымдастыру және оны өткiзу проблемаларын шешу қабiлеттiлiгi.

Ѕiлiктiлiктi көтеру курстарындағы (88 сағаттық) оқыту мазмұны тыңдаушылардың құзырлығын дамытуға бағытталған. Ѕiлiм беру қызметкерлерiнiң бiлiктiлiгiн көтеру және қайта да¤рлауды жетiлдiру курстарына дайындықты ұйымдастыруда оқыту мен тәрбиелеудiң субъективтiк әдiстерiне бағытталған. јл оның мазмұны қолданбалы сипатта құрастырылды.

† ћұғалiм† Ц ақпараттанушы емес, оқушының жекетұлғалық және интеллектуальды дамуын жобалаушы. јл бұл мұғалiмнен жоғары құзырлылықты, ұйымдастырушылық қабiлеттiлiктi, оқушыларды қазiргi қоғамның түбегейлi өзгерiстерiне лайық бейiмдеу, олардың зерттеушiлiк дағдыларын дамыту бағыттарын талап етедi.†

ћұғалiмнiң бiлiмi бiлiктiлiктi көтеру курстарымен шектелiп қалмауы керек. ќлар үшiн† оқыту мен тәрбиелеудiң тұлғалық-бағдарлық мәселелерi, оқушы деңгейiндегi ғылыми жобаларды жасақтап, оны жүзеге асыру әдiстерi,† оқушының жеке тұлғасын дамытуға бағытталған жаңа педагогикалық технологи¤ларды таңдау тәсiлдерi, мұғалiмнiң кәсiби шеберлiгiн дамытуға бағытталған теори¤лық-методологи¤лық және әдiстемелiк проблемалар, психологи¤лық-педагогикалық мәселелер курстың негiзгi бөлiмдерi ретiнде қарастырылуы керек.

урс мазмұнын құрастырудағы модульдiк принцип түрлi бiлiм беру бағдарламаларын модульдеп сабақтастыруға мүмкiндiк бередi. ћодульдiк мазмұнды игеру барысында тыңдаушының кәсiби шеберлiгiнiң өсуiне және өз қызметiн жан-жақты бағалап, талқылаудан өткiзуге әсерiн тигiзедi.††

урстың моделiн жасақтау барысында бiз келесi мақсаттарды негiзге алдық:

††††† -† бiлiктiлiктi көтерудi түрлi деңгейлермен қамсыздандыру;

- тыңдаушылардың мамандық құзырлылығын қалыптастыру;

- тыңдаушылардың өзiн-өзi дамуы мен жетiлу жағдайларын қалыптастыру.

“ыңдаушылардың бiлiм жетiлдiру мазмұны бiр-бiрiмен байланысқан үш блоктан тұрады:

Ѕiрiншi блок-модуль (инварианттық) Ч ЂҚ– бiлiм саласындағы негiзгi мемлекеттiк са¤сатының бағытыї (6 сағат). Ѕұл блок тыңдаушылардың әлемдiк педагогикадағы инноваци¤лық процестер туралы теори¤лық бiлiмiн және Қазақстан –еспубликасындағы бiлiм беру жүйесiн дамыту тенденци¤ларын игеру мәселелерiн қамтиды:

- Қ– УЅiлiм туралыФ заңы;

- Қазақстан –еспубликасында 2010 жылға дейiн бiлiм берудi дамытудың ћемлекеттiк бағдарламасының негiзгi ережелерi;

- “ұлғалық әлеуметтендiрудiң құқықтық негiздерi.

≈кiншi† блок-модуль (инварианттық)Ц ЂЅiлiм беру процесiн әлеуметтiк-психологи¤лық жағынан қамсыздандыруї (24 сағат):

- ќқыту мен тәрбиелеу жүйесiнiң тиiмдiлiгiн анықтайтын психологи¤лық диагностика;

- ћұғалiм Ц тұлғаны әлеуметтендiрудiң негiзi.

Үшiншi† блок-модуль Ц Ђѕәннiң мазмұны мен әдiстерiн жетiлдiруге бағытталған инноваци¤лық әдiстерї (56 сағат) (инварианттық, вариативтiк модульдер) тыңдаушының өзiн-өзi дамуының, оқытушының жеке тұлғаны дамыту мехнизмiн жетiлдiру мәнiн ашуға бағытталған:

- бiлiм берудегi нәтижеге бағытталған құзырлылық тәсiл;

- тыңдаушының кәсiби шеберлiгiн шыңдауға† бағытталған модельдеу мен жобалау қызметiн дамыту;

- қазiргi мұғалiмнiң ғылыми-әдiстемелiк жинағын өзiн-өзi дамыту көрсеткiшi ретiнде бейнелеу;

- бiлiм беру қызметкерлерiнiң қызметiн† ақпараттандыру саласына бағыттау (информатика курсының мазмұны жаңартылып, әрi дамытылады. ќның басты себебi ақпараттандыру саласы жылдан-жылға жаңа мазмұнмен толығып отырады. —ондықтан информатика мұғалiмдерi осы проблеманы басқарушы болғандықтан аталған проблемаға сәйкес олардың бiлiмi кеңейтiледi).

ќқыту бағдарламаларын таңдау тыңдаушыларға жүргiзiлген тест пен сауалнама қорытындысы бойынша жүргiзiлуi қажет. урстағы әрбiр топқа жасақталған бағдарламаның мазмұнына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзiлiп отырады.

урстық дайындықты жобалау барысында тұлғалық-бағдарлық бөлiктер ескерiлдi. ќл педагогикалық өзара қарым-қатынасты орнықтырумен байланысты. Ѕiздiң жағдайымызда, тыңдаушылар өзара бiр-бiрiмен тәжiрибе алмасу мен ойларын ортаға салу әрекеттерi жүзеге асырылады. јталған блокты қолдану кезiнде† бiрлескен өзара әрекет пен қарым-қатынас iске асырылады, эмоциональдық-психологи¤лық және iскерлiк қарым-қатынастар дамытылады және† тұлғалық бағдарлау қалыптасады. ћұндай жағдайда, тыңдаушылардың өзiндiк жұмысы ұйымдастырылып, олардың шығармашылық мүмкiндiктерiнiң дамуы қамтамасыз етiледi.

Ѕiлiм мазмұнының аралығындағы аралық топ пен оны ұйымдастыру келген тыңдаушылардың дайындық деңгейiне байланысты. Ѕiлiктiлiктi көтеру жүйесiндегi негiзгi келелi мәселелердiң бiрi түрлi салалардағы теори¤ мен† практика бойынша мұғалiмдердiң инноваци¤лық әдiстер мен тәсiлдердi үйрену болып табылады.

Ўет елдiк және отандық тәжiрибелерге талдау жасау барысында педагог кадрлардың мамандық құзырлығының дамуына әсер ететiн оқу қызметтерiнде қолданылатын әдiстер мен тәсiлдердi дамыту қажеттiгi анықталынды.† —ондықтан дәстүрлi сабақтарды (лекци¤, семинарлар) қолданумен қатар дөңгелек үстел, тренингiлер, iскерлiк ойындар, тақырыптық пiкiрталастар, практикалық жағда¤ттарды талқылау† және т.б. дәстүрлi емес әдiстердi кеңiнен қолдану қажет.† ћұндай әдiсте сабақтарды өткiзу тыңдаушылардың өздiгiнен жұмыс жасауына, қабiлетiнiң дамуына және жекелей жұмыс жасау iс-әрекетiнiң қалыптасуына мүмкiндiк бередi.

††††††† ќқытуды ұйымдастыру формалары: жеке, топтық, фронтальды, ұжымдық жұмыс жасау формалары.

Қолданылған технологи¤лар: жобалау әдiсi, модульдеп және† деңгейлеп саралап оқыту технологи¤лары.

Қорытынды диагностика: тестiлеу, рефлекси¤, жобаны қорғау.

∆оғарыда атап көрсеткендей, педагог мамандардың бiлiктiлiгiн үздiксiз көтеру барысында вариативтiлiк қағидасы жүзеге асырылады. ћұндай тәсiл педагог мамандардың жаңа ақпараттық технологи¤ны өз салаларына қолданудың сапасын арттыратыны сөзсiз.

—ондықтан мамандардың бiлiктiлiгiн көтеру жүйесiнде бiлiктiлiктi көтеру курстарынан басқа информатиканы оқытудың жеке әдiстемесiнiң мiндеттерiн шешуге байланысты проблемалық курстарды да ұйымдастырған тиiмдi.††

ѕроблемалық курстардың тақырыптары облыс мұғалiмдерiнiң сұраныстары мен қажеттiлiктерiн талдау арқылы анықталынады. ќл курстың оқу жоспарын өзгертiп, iзгiлiктiлiк қағидасы негiзiнде† құруға мүмкiндiк бередi:

- ЂTurbo Pascal ортасында программалауї;

- ЂVisual Basic ортасында программалауї;

- Ђ»нформатикадан олимпиадаға оқушыларды дайындау. ќлимпиадалық есептердi шешуї;

- Ђƒеректер қорын басқару жүйесi. Microsoft Accessї;

- Ђ»нтернет-технологи¤. Web-дизайн негiздерiї.

ѕроблемалық курстарды өткiзу барысында тыңдаушылардың дайындықтарын қамтамасыз ету үшiн келесi оқу-әдiстемелiк құралдары дайындалып, пайдалануға берiледi:

- ќқу құралы: Ђ∆аңа ақпараттық технологи¤лар. Windows операци¤лық жүйесiнiң негiздерi. Word мәтiндiк процессорыї;

- ќқу құралы: †Ђ∆аңа ақпараттық технологи¤лар. омпьютерлiк желiлерї;

- ќқу құралы †ЂMicrosoft Access бойынша лаборатори¤лық практикумї;

- ќқу құралы ЂMicrosoft Excel бойынша лаборатори¤лық практикумї;

- ћұғалiмдерге арналған әдiстемелiк құрал. ЂҚалалық (аудандық) олимпиадалар: өткiзу ережелерi, дайындау әдiстерi, есептердi шешу мысалдары (1996-2001 жж).

- Ёлектрондық оқу құралы ЂTurbo Pascal тiлiнде программалауї;

- Ёлектрондық оқу құралы ЂHTML негiздерiї;

- Әдiстемелiк құрал Ђ»нформатика мұғалiмiнiң мамандығына қойылатын талаптар. »нформатика кабинетiнiң ережелерiї;

- Әдiстемелiк құрал ЂЅiлiм беру мекемелерi қызметкерлерi үшiн† ақпараттық технологи¤ны енгiзу мәселелерiї.

јталған құралдардан басқа курстың барлық тыңдаушылары өздерiне қажеттi нормативтiк, әдiстемелiк және анықтамалық материалдармен, программалық құралдармен ақысыз түрде† қамтамасыз етiледi.

†

≤≤ тарау

≤≤.≤ јҚѕј–ј““џҚ- ќћћ”Ќ» ј÷»яЋџҚ “≈’ЌќЋќ√»яЌџ ҚќЋƒјЌ”ƒј ѕӘЌ ћҰҒјЋIћƒ≈–IЌ ƒј…џЌƒј”

јқпараттандырудың негiзгi мiндеттерiнiң бiрi Ц мектепте компьютердi оқыту құралы ретiнде қолдану: оның мүмкiндiктерiн жаңа материалды ба¤ндауда (бiлiмдi виртуальды өмiрде қолдану), үйрету программаларын қолдану арқылы виртуальды лаборатори¤лық жұмыстарды жүргiзу, ба¤ндалған материалды бекiту (тренинг), »нтернет-технологи¤ларды қолдану.

≈ндi мұғалiмдердi оқушылардың үйрететiн мезгiлi келдi. —оңғы кезде уақыт көрсетiп отырғанындай, мұғалiммен салыстырғанда оқушыда көп ақпарат болатыны кейiнгi көрсетiлген тәжiрибелер дәлелдеп отыр. —ондықтан әрбiр мұғалiм өз қызметiне ақпараттық технологи¤ны пайдалана бiлуi қажет. Ѕұл мәселе Ц бiлiм берудi ақпараттандырудың қажеттi шартына айналып отыр.

ћектеп мұғалiмдерiн ақпараттық технологи¤мен алғаш танысу институт базасында өткiзiлетiн салаларының бiрi ретiнде қарастырылған.

Ќегiзгi мақсаты: бiлiм мекемелерi қызметкерлерiнiң ақпараттық мәдениетiн қалыптастыруға жағдай жасау, оның iшiнде, жаңа технологи¤ құралын пайдалану арқылы өзiндiк жұмыстарды ұйымдастыру.

≈гер мұғалiм компьютермен таныс болмаса, онда оған психологи¤лық тұрғыдан зи¤ндылық жасамау керек. јқпараттық технологи¤ құралдарын пайдаланудың алғашқы ұғымдарын, оны дамытудың дағдысын қалыптастыру және мультимеди¤лық құралдарды пайдалану арқылы оқу ақпараттарын беру әдiстемесi элементтерiн демонстраци¤ жасау.

≈л≥м≥зд≥ң са¤си, әлеуметт≥к-экономикалык өзгер≥стерге сай б≥л≥м беруд≥ жет≥лд≥ру бағыттарының б≥р≥-б≥л≥м беруд≥ акпараттандыру.

ќсы бағыттағы жұмыстар 1997 жылы қабылданған ќрта б≥л≥м беру жүйес≥н ақпараттандырудың ћемлекетт≥к бағдарламасына сәйкес жүзеге асырылуда.

Қаз≥рг≥ таңда республика мектептер≥н жаңа компьютерл≥к технологи¤мен қамтамасыз ету жұмыстары ≥ске асьш, енд≥ сол ақпараттық технологи¤ны қолдану мен оны мектептерге енг≥зу саласында, оқушылардың ақпараттық мәдениет≥н қалыптастыру мақсатында информатика оқытуды жет≥лд≥ру жұмыстары жүрг≥з≥луде.

Ѕүг≥нг≥ таңда мектеп пәндер≥н компьютер көмег≥мен оқыту нәтижел≥л≥г≥н зерттеудег≥ ғылыми проблемаларды шешу ең басты орын алады. Ѕұған себеп психологи¤лық-педагогикалық проблемараның оқыту процес≥н компьютерленд≥руд≥ң барлық бағыттарын жан-жақты қамтуы болып табылады.

«ерттеу нәтижелер≥ көрсет≥п отырғандай, мектеп пәндер≥н оқыту процес≥нде компьютерд≥ Қолдану мұғал≥м мен оқушы қарым-катынасы жүйес≥н, олардың ≥с-әрекеттер≥н≥ң мазмұнын, құрылымын өзгерте отырып, түрленд≥ре алады және осы әрекет мүшелер≥н≥ң мотив≥не әсер ете отырып, олардың мотиваци¤лык, эмоционалдық ортасына, сез≥мн≥ң өсу≥не әсер етед≥.

ƒемек, оқыту процес≥нде компьютерд≥ қолдану б≥л≥м мен б≥л≥кт≥л≥кке қо¤тын талаптарды қайта қарап, жет≥лд≥р≥п, жүйелеуд≥ талап етед≥.

ќқушылардың жалпы оқу б≥л≥кт≥л≥г≥не жататын оқу-компьютерл≥к б≥л≥кт≥л≥ктер≥н Ђклавиатурамен жұмыс, программа т≥зу, принтермен жұмыс ≥стей б≥лу, дайын программаларды қолдана б≥лу, текст≥к, графикалық редакторлармен жұмыс ≥стей б≥луї жүйел≥ түрде қалыптастыру бүг≥нг≥ күнн≥ң кезек †күтт≥рмес талабына айналуда.

јдамдарды әр түрл≥ әлеуметт≥к ортада өм≥р сүруге дайындау үш≥н б≥л≥м беру ≥с≥ндег≥ шығармашылық бастауды (креативт≥л≥кт≥) арттыру (дамыта б≥л≥м беруд≥ қамтамасыз ету), қаз≥рг≥ б≥л≥м беру жүйес≥ндег≥ академи¤лық жұртшылық б≥л≥м беру жүйес≥н дамытудың маңызды және перспективалык, акпараттық және телекоммуникаци¤лық технологи¤ларды пайдалану нег≥з≥нде кашықтықтан оқыту әд≥стер≥н кең≥нен енг≥зу керек екен≥н мойындап отыр.

Қашықтықтан оқыту болашақ 12 жылдық мектеп үш≥н елеул≥ б≥л≥мд≥к мән≥ бар б≥рқатар қосымша мүмк≥нд≥ктерге ие болып отыр;

∆едел (кең≥ст≥ктег≥ және уақыт ≥ш≥ндег≥ кедерг≥лерд≥ жеңу, өзект≥ тың ақпарат алу, жедел кер≥ байланыс);

јқпараттық (арнайы салалардағы б≥л≥м ауқымының кол жет≥мд≥лд≥г≥ артады, тұтынушыға интерактивт≥ веб-арналардьң көмег≥мен жетк≥з≥лед≥; телеконференци¤ларда, жөнелту т≥з≥мдер≥нде және интернет жел≥с≥н басқа да кұралдарында жари¤ланады);

оммуникаци¤лау (б≥р-б≥р≥мен электр жел≥лер≥н≥ң көмег≥мен жедел байланысатын оқуға қатысушылардың окушылардың, педагогтардың, мамандардың саны өсед≥; интернет сабақтарды. жобаларды, олимпиадаларды өтк≥зуге қойылатын шектеулер алынады.);

ѕедагогикальқ (қашықтықтан жүрг≥з≥лет≥н телекоммуникацилардың өз≥нд≥к ерекшел≥ктер≥не қарай оқыту бұрынғыдан гөр≥ интерактивт≥, технологи¤лық және дәлелд≥ бола түсед≥, дараландырады; оқушылар жұмыстарының жел≥дег≥ жари¤лымдары, оларды сараптау мен бағалау жең≥лдет≥лед≥.);

ѕсихологи¤лық (оқушынын өз≥н танытуы үш≥н дәстүрл≥ эмоци¤лық-психо¤оги¤лық жағдайлармен салыстырғанда анағұрлым жағдайлар жасау; психологи¤лық кедерг≥лер мен проблемаларды ашу, ауызша сөйлеуд≥ң кемш≥л≥ктер≥н жою);

Ёкономикалық (көл≥к шығыстарын, үй жайын жалға алуға кетет≥н шығындарды үнемдеуд≥ң есеб≥нен оқуға жұмсалатын шығындар 40 пайыз шамасында кемид≥. Қағазбен ≥с жүрг≥зу, оқу кұр'алдарының таралымы аза¤ды.);

Қашықтықтан оқыту - адам б≥л≥м алуға және ақпарат алуға деген құқықтарын ≥ске асыратын үзд≥кс≥з б≥л≤м беру жүйес≥ нысандарының б≥р≥.

Қазақстанда қашықтықтан б≥л≥м беруд≥ң рөл≥н өзект≥ етет≥н әлеуметт≥к са¤си прогрестер:

Ѕ≥л≥м беруге жаңа талаптар ко¤тын экономикалык реформаларды дамыту. ’алықаралық байланыстардың оның ≥ш≥нде б≥л≥м беру саласындағы байланыстардың өсу≥не ықпал етет≥н са¤си өзгер≥стер;

Ѕ≥л≥м беру қызмет≥н көрсетулерд≥ң әлемд≥к рыногында бәсекелест≥кт≥ң артуы кез≥нде б≥л≥м беру

јқпараттық технологи¤лардың өзект≥ мәселелер≥

≤с≥ндег≥ халықаралық ықпалдастықты күшейту.

Ѕ≥л≥м беру процес≥не қатысушылардың арасында ақпарат алмасудың сапалық тұрғыдан жаңа техникалық құралдарының пайда болуы және олардың жедел дамуы.

’алықтың б≥л≥м беруд≥ң мазмұны мен технологи¤ларына қатысты жаңа сұраныстарын қалыптастыру. Қашықтықтан б≥л≥м беруд≥ң әлеуметт≥к функци¤лары:

- халыктық әлеуметт≥к және кәс≥би жұмылуын оның кәс≥пкерл≥к әлеуметт≥к белсенд≥л≥г≥н арттыру;

- елд≥ң сапалы да¤рланған б≥л≥кт≥ мамандарға деген сұраныстарын қанағаттандыру;

- отандық жоғары мектепте жинақталған б≥л≥мд≥ кадрлық және материалдық әлеуметт≥ сақтауға және көбейтуге жәрдемдесу.

- қоғамның б≥л≥мд≥л≥к деңгей≥н және б≥л≥м сапасын арттыру

- халықтың әр түрл≥ б≥л≥м беру қызметтер≥не деген, өс≥п келе жатқан қажетт≥л≥ктер≥н қанағаттандыру.

»кемд≥л≥к. Ѕ≥л≥м алушылар лекци¤лар, семинарлар түр≥ндег≥ күндел≥кт≥ сабақтарға қатыспайды. Өздер≥не ыңғайлы уақытта, ыңғайлы орында және ыңғайлы қарқында сабақ оқиды. Әрк≥м оқу курсының белг≥л≥ б≥р пән≥н меңгеру үш≥н өз≥не қанша кажет болса, сонша оқиды.

ћодульд≥к. Қќ бағдарламасының нег≥з≥не модульд≥к принцип≥ алынған. ќқушылар меңгерген әрб≥р жекелеген пән (оқу курсы) мазмұны бойынша белг≥л≥ б≥р пәнд≥к салаға барабар. Ѕұл тәуелс≥з (б≥рақ, әрине, логикалық жағынан өзара байланысты) оқу курстарының жиынынан жеке немесе топтық қажетт≥л≥ктерге жауап берет≥н оқу жоспарын жасауға мүмк≥нд≥к беред≥. ќқушы өз≥ үш≥н өз≥н≥ң жеке ұйғарымдарын б≥лд≥рет≥н ≥с жүз≥ндег≥ жеке оқу жоспарын жасағанда, әз≥рше б≥л≥м алудың дәстүрл≥ нысандарына тән емес, оңтайлы мүмк≥нд≥к туады,

Қосарлылық. ќқыту нег≥з≥ кәс≥пт≥к қызметпен, т≥пт≥ оқумен ұштастырыла, ¤ғни Ђөнд≥р≥стен қол үзбейї жүрг≥з≥лед≥.

Қашыктықтағы әрекет. Ѕ≥л≥м алушының тұратын жер≥нен б≥л≥м беру мекемес≥не дей≥нг≥ қашықтық ти≥мд≥ б≥л≥м беру процес≥ үш≥н кедерг≥ (байланыс сапалы жұмыс ≥стегенде жағдайда) болып есептелмейд≥.

ќңтайлылығы. ќқу процес≥нде б≥л≥м беруш≥ мен б≥л≥м алушы қашықтықтан оқыту технологи¤сын уақытқа қарамастан, ¤ғни әрқайсысына ыңғайлы сабақ кестес≥ немесе жұмыс кестес≥ бойынша ≥ске асыра алады.

Қамту немесе Ђбұқаралықї. Ѕ≥л≥м алушылардың саны сыни тұрғыдағы өлшем болып есептел≥нбейд≥. ќлардың барлық үлг≥дег≥ оқулықтар мен анықтамалық көздер≥не (электронды к≥тапханаларға, ақпараттық деректер қорына) қолдары жетед≥, сондай-ақ олар б≥р-б≥р≥мен және оқытушымен теле-коммуникаци¤лық жел≥лер және байланыс құралдары арқылы хабарласа алады.

–ентабельд≥к. Ѕұл - Қќ-ның жоғары экономикалық ти≥мд≥л≥г≥. Ўетелд≥к және отандық мамандардың бағалауы көрсеткендей, Қќ б≥л≥м алудың басқа нысандарына қарағанда шамамен 1,5-2 есе арзанға түсед≥.

ќқытушы. Әңг≥ме оқытушының жаңа рөл≥ және өз≥нд≥к функци¤лары туралы болып отыр.

Ѕ≥л≥м алушылар. Ќақтырақ айтсақ, б≥л≥м алушының жаңа рөл≥ және ≥с-әрекет≥.

∆аңа ақпараттык, технологи¤лар. јқпараттық технологи¤лардың барлық түрлер≥, б≥рақ та көб≥несе жаңа ақпараттық технологи¤лар (компь-ютерлер, компьютерл≥к жел≥лер, мультимеди¤ жүйелер≥, т.с.с.) пайдаланылады.

Әлеуметт≥л≥г≥. Қќ тұрғыдан жер≥не, жағдайына және белг≥л≥ б≥р дәрежеде материалдық жағдайына қарамастан, б≥л≥м алудың баршаға б≥рдей мүмк≥нд≥г≥н қамтамасыз ете отырып, белг≥л≥ б≥р дәрежеде әлеуметт≥к кик≥лж≥ңд≥ азайтады.

»нтернационалдығы. Қќ б≥л≥м беру қызмет≥н экспорттауға және импорттауға қолайлы жағдай туғызады.

Қашықтықтан оқитын оқушы жасаған б≥л≥м нәтижелер≥, оның ≥шк≥ жеке басының өсу≥не сәйкес келед≥. Ғылыми б≥л≥м берет≥н интернет-ресурстардың көлем≥н≥ң өсу≥ адамзаттың әлемд≥к мәдени-тарихи жет≥ст≥ктер≥не жетуд≥ң мүмк≥нд≥г≥ б≥л≥м беруд≥н мазмұнының рол≥н өзгертед≥. ƒәстүрл≥ б≥л≥м беруд≥ң нег≥зг≥ мақсаты таңдап алынған мазмұнды оқушыларға жетк≥зу болып табылатын б≥рыңғай көздерге - оқулықтар мен оқу құралдарына шоғырландырылады. Web - ортада, —¬ ќћ. ¬Ү¬-тасушыларда, электронды к≥таптар мен вертуальд≥ к≥тапханаларда бар б≥л≥мд≥к ақпараттық қол жет≥мд≥лд≥г≥ және көлемн≥ң ұлғаюы және қашықтықтан оқыту қызмет≥ нысандарының ашықтығы оқушылардың дүниетанымын әлемд≥к деңгейге дей≥н кеңейтед≥. —ондықтан болашақ 12 жылдық мектепте қашықтықтан оқыту нысандарын б≥рыңғай ашық б≥л≥м беру кең≥ст≥г≥ндег≥ ғаламдық б≥л≥м берет≥н телекоммуникаци¤лардың ти≥мд≥ құралы рет≥нде лайықты орын алатыны анық.

≤≤.≤≤. ѕ≈ƒј√ќ√ ћјћјЌƒј–ƒџҢ Ѕ≤Ћ≤ “≤Ћ≤√≤Ќ јҚѕј–ј““џҚ- ќћћ”Ќ» ј÷»яЋџҚ “≈’ЌќЋќ√»яЌџҢ ћҮћ ≤Ќƒ≤ “≈–≤Ќ ҚќЋƒјЌ”ƒџҢ Қџ—ҚјЎј ћј«ћҰЌџ

Ќегiзгi ұғымдар

1. ћемлекеттiк ақпараттық са¤сат Ц ақпараттық қоғам жағдайында† түрлi қызмет салаларын ақпараттандыру және бiртұтас әлемдiк ақпараттық кеңiстiкке енудi қалыптастыруға† бағытталған құжаттардың мемлекеттiк органдарда бекiтiлiп, жүзеге асыру механизмдерiн реттеу.

2. Ѕiлiм берудi ақпараттандыру - бiлiм беру саласының теори¤сы мен практикасына жаңа ақпараттық технологи¤ны жан-жақты пайдалану және оқыту мен тәрбиелеудiң психологи¤лық-педагогикалық мақсаттарын жүзеге асыратындай жағдайда оның мүмкiндiктерiн† қолдану процесi.

3. јқпараттық кеңiстiк -† белгiлi бiр ереже мен қағидаға негiзделiп ақпараттық субъектiлердiң өзара әрекетiн және ақпараттық тұтынушылардың қызметiн толығымен қанағаттандыруды† қамтамасыз ететiн ақпараттық ресурстар мен жүйелер және телекоммуникаци¤лық жүйелер мен желiлердiң жиынтығы.

4. јқпараттық ресурстар Ц ақпараттық жүйелердегi жекелеген құжаттардың немесе құжаттар† жиынтығы (кiтапханалардағы, архивтердегi, деректер қорындағы және басқа да ақпараттық жүйелердегi).

5. †јқпараттық жүйе† - ақпараттық процестердi жүзеге асыратын ақпараттық технологи¤дағы реттелген құжаттар мен бiрнеше құжаттар жиынтығы.

6. јқпараттық процестер Ц ақпаратты жинау, өңдеу, алу, сақтау, iздеу және тарату процестерi.

7. јқпараттық орта Ц ақпараттық процестермен қарым-қатынас кезiнде пайда болатын ақпараттық ресурстар мен жүйелердiң жиынтығы.

8. јқпараттық процестер субъектiсi Ц ақпараттық ресурстар иегерi және меншiгi ретiнде† ақпараттық процестерге қатысушы жеке және заңды тұлғалар, ақпаратты қолданушылар, басқарудың инфрақұрылымына қатысушылар.

9. јқпараттық процестер объектiсi Ц ақпараттық ресурстар мен жүйелер, технологи¤лар мен оларды қамтамасыз ету құралдары.

10. †WWW (World Wide Web) Ц гипермәтiн құрылғысы көмегiмен мультимеди¤лық құрылғыларға өту мүмкiндiгi мен iздеу навигаци¤лар жүйесi.

11. √ипермәтiн Ц басқа мәтiндермен байланысты жүзеге асыру мәтiнi.

ЅIЋIћ Ѕ≈–” ∆Ү…≈—IЌ јҚѕј–ј““јЌƒџ–”ƒџ ƒјћџ“”ƒјҒџ “Ұ∆џ–џћƒјћјЋџҚ Ө«Қј–ј—“ј–

Ѕiлiм берудi ақпараттандырудың негiзгi мақсаты Қазақстан –еспубликасында бiртұтас бiлiмдiк ақпараттық ортаны құру болып табылады. ќлай болса, бiлiм беру саласында жаңа ақпараттық технологи¤ны пайдалануға, Қазақстан –еспубликасындағы ақпараттық кеңiстiктi әлемдiк бiлiм беру кеңiстiгiмен сабақтастыруға† мүмкiндiк бередi

Ѕiлiм берудi ақпараттандырудың негiзгi мiндеттерi:

- †ақпараттық және телекоммуникаци¤лық техникалық құралдармен қамтамасыз ету;

- †бiлiм берудi ақпараттандыру бойынша практикалық шараларды анықтап, жүзеге асыру;

- †оқу-тәрбие процесiне жаңа ақпараттық технологи¤ны енгiзудi қамтамасыз ету бойынша ғылыми-iзденушiлiк және оқу-әдiстемелiк жұмыстарын жүргiзу;

- мектеп пәндерi бойынша жасақталатын жалпыға мiндеттi бiлiм стандарттарының және оқу-әдiстемелiк кешендерiнiң мазмұнын ақпараттық технологи¤ны пайдалану мүмкiндiктерiмен жетiлдiру бiлiм берудi басқаруда ақпараттық жүйенi құру;

- бiлiм беру мекемелерiнiң қызметкерлерi үшiн программалық-техникалық құралдарды қамтамасыз ету және мультимеди¤лық программаларды, электрондық оқулықтарды жасақтау;

- педагог кадрларды жаңа ақпараттық технологи¤ны өз қызметтерiне еркiн пайдалана бiлуге дайындау және жүйелi түрде бiлiктiлiктерiн көтеру.

Ѕiлiм берудi ақпараттандырудың қағидалары:

- қоғамның әрбiр мүшесi үшiн алынатын бiлiмдер мен мәлiметтердiң түсiнiктiлiгi ;

- жеке тұлғаның интеллектуальдық және шығармашылық қабiлеттерiн дамыту;

- †бiлiм мен тәрбиенiң бiрiздiлiгi;

- жалпы компьютерлiк сауаттылық;

- оқыту мен тәрбиелеудiң жылдамдығы (интенсификаци¤).††††

Ќәтижелер:

- жаңа ақпараттық технологи¤ны қолдану арқылы бiлiмнiң сапасын көтеру;

- жаңа ақпараттық және телекоммуникаци¤лық технологи¤ларды енгiзу арқылы бiлiм беру мазмұнын жаңарту;

- жаңа ақпараттық технологи¤ны қолдану саласы бойынша оқушылардың мамандыққа баулу механизмiн құру;

- бiздiң елiмiздегi және шет елдердегi жинақталған ақпараттық ресурстарға жедел ену;

- мультимеди¤лық электрондық оқулықтарды, виртуальдық лаборатори¤ларды және бақылау программаларын жасақтап, қамтамасыз ету;

- отандық бiлiм беру жүйелерiн бiртұтас әлемдiк ақпараттық бiлiмдiк кеңiстiкке ену арқылы сабақтастыру;

- бiлiм берудiң телекоммуникаци¤лық желiлерiн құру;

- республиканың бiлiм беру мекемелерiн басқарудың бiртұтас ақпараттық желiсiн құруға негiздеп,† бiлiм берудiң басқару салаларының ақпараттық желiсiн құру.

Ѕiлiм берудi ақпараттандыруды дамыту индикаторлары:

I. нормативтiк-құқықтық қамтамасыз ету;

1. ќрта бiлiм беру жүйесiн ақпараттандырудың мемлекеттiк бағдарламасы (Қ– ѕрезидентiнiң є 3645 өкiмiмен 1997 жылы 22 қыркүйекте бекiтiлген)

2. Қазақстан –еспубликасы бастауыш және орта кәсiптiк оқу мекемелерiн ақпараттандыру бағдарламасы (Қ– Үкiметiнiң є 616 қаулысымен 2001 жылдың 10-мамырында бекiтiлген)

3. Қазақстан –еспубликасы Үкiметiнiң 2001 жылғы 6 тамыздағы

є 1037 қаулысымен қабылданған УҚазақстан –еспубликасының бiлiм беру жүйесiн ақпараттандырудың 2002-2004 жылдарға арналған тұжырымдамасыФ

II. ќқу жоспары және бағдарламасы;

1998 жылы У»нформатика 7-11Ф, У»нформатика 8-11Ф, У»нформатика 10-11Ф оқу бағдарламалары;

2001, 2003 жылдар У»нформатика -7Ф оқу бағдарламасы

† III. јппараттық және техникалық жағынан қамтамасыз ету;

∆аңа типтi компьютерлермен қамтамасыз етiлдi (1998-2001жж)

†IҮ. ѕрограммалық жағынан қамтамасыз ету;

Қолданбалы программалық құралдар (үйрету программалары, жаттықтырушы, ойын, бақылау (тест) программалары), электрондық оқулықтар, виртуальды лаборатори¤лар (физика, хими¤)

Ү.† ћамандармен қамтамасыз ету;

езеңдер бойынша мамандардың ақпараттық мәдениетiн қалыптастыру: I-кезең Ујқпараттық технологи¤ негiздерiФ (компьютермен жұмыс жасау технологи¤сы Ц 36 сағат)

II-кезең УЁлектрондық оқулықтармен жұмыс жасау технологи¤сыФ Ц 36 сағат

III-кезең У»нтернет-технологи¤. Web-сайтты құру технологи¤сыФ Ц 36 сағат

IҮ-кезең У∆аңа қолданбалы программалық құралдардың мүмкiндiгiн шығармашылық бағытқа пайдалану технологи¤сыФ Ц 72 сағат

ҮI. √лобальды коммуникаци¤лық құралдар.

»нтернетке қосылу арқылы әлемдiк бiлiмдiк кеңiстiкке шығу. Қашықтықтан оқыту формасына көшу.

Ёлектрондық оқулық және оның құрылымы

ќрта бiлiм беру жүйесiн ақпараттандырудың мемлекеттiк бағдарламасының негiзгi бағыттарының бiрi Ц оқыту процесiн ақпараттандыру. јталған бағытты жүзеге асыру үшiн жаңа буын оқулықтарын электрондық вариантқа аудару қажет.

Ёлектрондық оқулықтың мазмұны оқушының интеллектiлiк ойлау қабiлетiн дамытуға бағытталуы қажет және оның мына қасиеттердi қанағаттандыруы жеткiлiктi: жинақтылық, жүйелiлiк, эстетикалық көркемдiлiгi, жылдамдылығы және т.б.

Ёлектрондық оқулықтар ара қашықтықтан оқыту формасына негiзделiп жасақталады және оны жүзеге асыру үшiн қолданылады.

ќсы уақытқа дейiн бақылаушы, жаттықтырушы, модельдеушi, дидактикалық ойындар си¤қты қолданбалы программалар қолданылып келдi.† Ѕұл программалар оқушының өздiгiнен оқып-үйренуiне және өзiндiк жұмыс жасау қабiлетiн дамытуға мүмкiндiк бередi.

Ёлектрондық оқулықты құрастырған кезде оның мәтiндiк ақпараттан гөрi графиктiк ақпарат көбiрек қамтылуы керек, себебi ол оқушының ақпаратты тез, әрi көрнекi түрде қабылдауына жағдай жасайды.

Ёлектрондық оқулықтың құрылымы

Ѕiз оқулықтың сыртқы құрылымын қарастыратын боламыз. ќқулықтың сапалылығы тақырыптық мазмұнның ба¤ндалуымен анықталады. ≈гер аталған оқулық бойынша үйренушi сынақ немесе емтихан тапсыратын болса, онда оның мазмұндық материалы келесi үш түрде өрнектелетiн болады:

1. материалдың мәтiн, сурет, график, кескiн, кесте және т.б. түрлерде ба¤ндалуы. ќл оның дәстүрлi оқулықтан ерекшелiгiн көрсетедi.

2. материалдың кескiн түрiнде ба¤ндалуы Ц оқулық мазмұнының графиктiк-мәтiндiк түрде бейнеленуi. ќнда оқу материалының негiзгi иде¤сын айқындайтын үзiндiлерiн оқушының меңгеруiне ыңғайлы етiп, графиктiк түрде бейнелеу.

3. Өзiндiк тексерудiң (өзiндiк бақылаудың) тестiлiк жүйесi. ќнда оқу материалын қаншалықты деңгейде меңгергенiн айқындайтын сұрақтар мен тапсырмалар берiледi.

ћатериалдың мұндай түрде бейнеленуi оқушының есте сақтау қабiлетiнiң дамуына және өткен материалды ұмытпай, оны дамытуына игi әсерiн тигiзедi.

јл ендi электрондық оқулықтың құрылымдық элементтерiне жан-жақты тоқталайық:

- сыртқы бетi;

- титульдық экран;

- мазмұны;

- аннотаци¤;

- оқу материалының толық ба¤ндалуы (кескiндер, кестелер, графиктер, бейнелер);

- оқу материалының қысқаша мазмұны (кескiн курс түрiнде берiлуi);

- қосымша әдебиеттер (оның тiзiмiн ғана емес, мәтiндердi де енгiзу қажет);

- өзiндiк бiлiмдi тексеру жүйесi;

- өзiндiк бақылау жүйесi;

- мәтiндiк үзiндiлердi iздеу функци¤сы;

- авторлар тiзiмi;

- терминдiк сөздер;

- оқулықтың элементтерiн басқару бойынша анықтамалық жүйе;

- оқулықпен жұмысты басқару жүйесi.

Әрбiр құрылымдық элементке жеке-жеке тоқталып, сипаттама берейiк:

—ыртқы бетi түрлi-түстi бо¤улармен бо¤лып, эстетикалық тұрғыдан әдемi безендiрiлуi қажет. ќл үшiн графиктiк қойылымдар мен түстер қолданылады. ќқулықты көрмеге қою мақсатында анимаци¤лық құбылыстармен безендiрiлуi қажет.

†“итульдық экран. ќнда оқулықтың атауы, жоғарғы бiлiм мекемелерi (мысалы, Қазақстан –еспубликасы бiлiм және ғылым министрлiгi), авторлық құқық, оқулықтан лицензи¤дан өткен белгiсi, баспаға тапсырылған күнi, оқулық авторларының мекемелерi† туралы ақпараттар жазылады.

ћазмұны. ќл оқулықтың негiзгi құрылымдық элементтерiнiң қатарына енедi. ќқулық мазмұнының негiзгi құрылымдық бөлiктерiн шағын түрде үйренушiнiң оқуына жеңiл болатындай етiп көрсету қажет.

†Ёлектрондық оқулықты жасақтаушылар алдына мынадай мәселелер қойылады: неден бастау керек? электрондық оқулықтың типi қалай таңдалады? оны құрудың негiзгi мақсаты қандай? оқулықтың бөлiмдерiн үйренушiнi †ынталандыру бағытында қалай таңдап алуға болады? оқулықтың сценарийiн қалай жазуға болады? оның құрылымдық мазмұнын қалай құруға болады? электрондық оқулықпен оқытуда үйренушiнiң қызметiн қалай ұйымдастыруға болады? оқытудың нәтижелерiн қалай бақылауға болады?† электрондық оқулықты құруды қалай сипаттауға болады? және т.б.

Ёлектрондық оқулыққа қойылатын талаптар:

1. ∆ан-жақтылығы.

2. Iзгiлiктiлiк. ќнда кез келген орындаушы өзiне қажеттi бiлiмдi ала алады.

3. Ѕейiмдiлiгi. Ұсынылып отырған оқу материалы барлық орындаушылар үшiн бiрмәндi болуы керек. Ѕiрақ оқу материалы әр түрлi формада берiлуi мүмкiн.

4. ћодульдiк. ез келген электрондық оқулықты дәстүрлi оқулықтар негiзiнде құрылымын жасақтау.

5. Ёкономикалық тиiмдiлiгi. јталған оқулыққа сұраныс көп болуы қажет және сәйкес түсетiн пайданы да қарастыру қажет.

6. “ұтынушыға бағдарлау.

Ёлектрондық оқулықтың құрамы:

- аннотаци¤;

- пән туралы қысқаша ақпарат;

- жұмыс бағдарламалары;

- электрондық оқулықпен және оның бөлiктерiмен жұмыс жасау туралы әдiстемелiк нұсқаулар;

- ұсынылатын бiлiм беру бағдарламалары;

- теори¤лық материалдар (лекци¤ конспектiлерi);

- теори¤лық материалдарға негiзделген оқу құралы;

- практикалық жұмыстарды орындауға негiзделген әдiстемелiк құрал;

- практикалық жұмыс пен бақылау жұмыстарының тапсырмаларының тiзiмi;

- бақылау тапсырмалары;

- лаборатори¤лық жұмыстардың әдiстемелiк нұсқалары;

- бiлiмдi бағалау критерийлерiн айқындайтын тапсырмалар;

- бақылау тестiлерiнiң жинағы;

- телекоммуникаци¤лық құрылғыларды қолдану арқылы консультаци¤ түрлерi мен графигi;

- глоссарий;

- әдебиеттер тiзiмi және »нтернеттiң ақпараттық ресурстарына сiлтемелер;

- озат мұғалiмдердiң жасақтаған қосымша авторлық материалдары;

- үйренушiнiң жұмыс папкасы;

- мұғалiмнiң жұмыс папкасы.

јталған құрам арқылы электрондық оқулықтың құрылымы тұрғызылады.

†††††††††††††

Ёлектрондық оқу курсының құрылымы

†† Ёлектрондық оқулықты құрастыру мына алгоритм бойынша жүзеге асырылады:

1. †ќқу пәнiнiң мазмұндық көлемiн бағалау.

2. †ќқу элементтерiн үйренушiнiң бiлiмдiлiк, икемдiлiк дағдыларын† қалыптастыру деңгейiне сай††† анықтау.

3. †ќқу материалын өзiндiк бiлiм алу деңгейiне бөлу.

4. †ќқу материалының мазмұнының негiзгi элементтерi (тарау, тақырып, сабақтар)† аралығындағы мағыналық байланыстар жүйесiн айқындау.

5. †электрондық сөздiк-анықтаманы (глоссарий) дайындау.

6. †Әрбiр тақырыптар бойынша динамикалық және статистикалық компьютерлiк слайдтар жиынтығынан құралған лекци¤лар конспектiсiн дайындау.

7. †“ест материалдарын дайындау (тест тапсырмалары қиындықтары бойынша 3 деңгейде Ц жабық, ашық және типтiк емес есептердi шешу).

8. † өрнекi материалдарды электрондық түрде дайындау.

9. †Өзiндiк және практикалық сабақтарды жүргiзетiн материалдарды дайындау.

10. †Ёлектрондық баспаны дайындау жұмыстарын мультимеди¤лық лаборатори¤лардың мамандары (программалаушы, дизайнер, инженер) жалғастырады.††

†

∆аңа ақпараттық технологи¤ құралдарын пайдалану

Қашықтықтан оқыту компьютерлiк техника† мен телекоммуникаци¤лық желiлердi қолдану† барысында ұйымдастырылады. “елекоммуникаци¤лық желiлер мұғалiм мен үйренушi арасында қашықтық проблемасын шешедi және жедел байланысты ұйымдастырады. Қазiргi ақпараттық технологи¤ құралдары материалдарды әр түрлi формада (графика, дыбыс, анимаци¤, видео) пайдалануға мүмкiндiк бередi. омпьютерлiк үйрету және бақылау программалары тыңдаушыға, бiр жағынан, оқу материалын жедел меңгеруге көмектессе, ал екiншi жағынан, оқу материалдарын қандай деңгейде жедел меңгергенiн бақылауға көмектеседi.

ќқыту процесiн қашықтық режимiнде ұйымдастыру барысында барлық ақпараттық қызмет типтерi пайдаланылады:

Ёлектрондық пошта телеконференци¤:

Ј мәлiметтердi жiберу (FTP-сервер)

Ј гипермәтiндiк орта (WWW-сервер)

Ј »нтернет желiсiнiң әлемдiк ресурстары (WWW кеңiстiгi, деректер қоры, ақпараттық iздеу жүйелерi)

Ј видеоконференци¤лар

јталған типтердiң көмегiмен тыңдаушы мен мұғалiм арасында оқыту мен дидактикалық мiндеттер шешiледi. Ѕұл құралдар WWW-сервер арқылы хаттар мен файлдарды жiберу мен телеконференци¤ типi түрлi талқылауларды жүзеге асырады.†††††

Ёлектрондық пошта көмегiмен мұғалiм мен тыңдаушы арасында оқу материалдарын жiберу мен мұғалiмге өздерiне түсiнiксiз болған материалдар бойынша сұрақтар жiберуiне мүмкiндiк алады. Ѕiр жағынан, ол мұғалiмнiң жұмысын жеңiлдетедi. Ѕұл жағдайда, мұғалiмнiң жұмысы материалдар мен тыңдаушылардың сұрақтарына жауаптарына жiберу қызметтерiн атқарумен шектеледi.

†“елеконференци¤ оқу тақырыптары бойынша үйренушiлер арасында жалпы пiкiрталасты ұйымдастыруға мүмкiндiк бередi. “елеконференци¤ мұғалiмнiң басқаруымен өткiзiледi. ћұғалiм пiкiрталастың тақырыбын белгiлейдi, конференци¤ барысында өткiзiлетiн мазмұндарды бақылайды. “елеконференци¤ға қатынасушылар түскен хабарламаларды қарап, конференци¤ға өзiнiң хабарламаларын (хаттарын) жiбере отырып, пiкiрталасқа қатынасады.

FTP-серверлерiнiң қызметi өте үлкен көлемдегi файлдарды (ақпараттарды) жiберуге мүмкiндiк бередi. ћұндай жiберулердi ұйымдастыру мен оны бақылауда FTP-серверлерiнiң қызметiн атқаратын функци¤лар орналасады. јл† WWW-серверi оқу материалдарын орналастыруға мүмкiндiк бередi. Ѕұл материалдар гипермәтiн түрiнде ұйымдастырылатын болады. √ипермәтiн материалдарды жүйелеп құруға, атап айтқанда, оқу материалдарының бөлiмдерiн гипербайланыс арқылы бiр-бiрiмен байланыстыруға, материалдарды бiр-бiрiмен толықтырып отыруға мүмкiндiк бередi. WWW-құжаттарында тек мәтiндiк ақпаратты ғана емес, сонымен бiрге, графиктiк, дыбыстық және видеоақпараттарды да орналастыруға болады.†

WWW-желiсiнiң әлемдiк ресурсында гипермәтiн түрiнде көрнекi және анықтамалық материалдар орналастырылады. ћұғалiм iздеу жүйелерiнiң көмегiмен WWW-беттерiнде »нтернет ресурстары бойынша анықтамалар арқылы сiлтемелер жинағын дайындауға болады. ѕедагог мамандардың үйренетiн материалдарын да осы құжатқа енгiзедi және ол жөнiнде оған хабарлама берiледi. ≈гер олар »нтернетке шыға алатындай мүмкiндiк алса, онда ол осы берiлген материалдарды оқи алады.

ќқыту ортасын дамыту құралдары

∆аңа ақпараттық технологи¤ құралдары оқыту құралы қызметiн атқарады. ƒәстүрлi оқу құралдарынан басқа тыңдаушыға мына типтегi материалдар ұсынылады:

Ј компьютерлiк үйрету бағдарламалары

Ј электрондық оқу құралдары

Ј компьютерлiк тестiлеу жүйесi мен бiлiмдi бақылау

Ј электрондық анықтамалар мен энциклопеди¤лар

Ј аудио және видеоматериалдар

Ј »нтернет желiсiндегi ақпараттық материалдар

јталған құралдар оқу материалдарын жеделдетiп меңгеруге және оқытудың сапасын арттыруға игi әсерiн тигiзедi. Қашықтықтан оқыту материалдарын жасақтаушылар осы құралдарды негiзге алуы қажет. ќқу құралдарын жасақтау ұзақ процесс. ќқу құралдарын жасақтау қашықтықтан оқыту формасының тиiмдiлiгiн арттырудың негiзгi көзi болып табылады.†

Қашықтықтан оқытудың техникалық базасы

†Қашықтықтан оқытудың техникалық базасы (телефондық және телекоммуникаци¤лық арналар, телевидение және радио) ақпараттарды жiберу жүйесiн құрайды.

»нтернеттiк ақпараттық ресурстар: E-Mail, WWW.

≤≤.≤≤≤ ѕ≈ƒј√ќ√ ћјћјЌƒј–ƒџ ƒјя–Ћј”ƒј

јҚѕј–ј““џҚ† ҚҰ«џ–ЋџҒџЌ ҚјЋџѕ“ј—“џ–”

Ѕ≥л≥м беруд≥ ақпараттандыру Ц бұл ақпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ның құралдарын б≥л≥м беру саласына қолданудың методологи¤лық және тәж≥рибел≥к құндылықтарын зерттеп, оқыту мен тәрбиелеуд≥ң психологи¤лық және педагогикалық мақсаттарына бағыттап қамтамасыз ету процес≥. Ѕұл процесс мына бағыттар бойынша жет≥лд≥р≥лед≥:

- б≥л≥м беру жүйес≥н≥ң басқару механизм≥ндег≥ ғылыми-педагогикалық ақпараттар мен ақпараттық-әд≥стемел≥к материалдарды автоматтандыру арқылы оның қолданылу а¤сын жет≥лд≥ру және басқару ≥с≥не коммуникаци¤лық жел≥лерд≥ қолдану; †

- ақпараттық қоғам жағдайында жеке тұлғаның даму бағыттарының м≥ндеттер≥н† нег≥зге ала отырып, оқытудың мазмұнын, әд≥стер≥ мен оны ұйымдастыру формаларын таңдау мен оның методологи¤сын жет≥лд≥ру;

- үйренуш≥н≥ң интеллектуальдық қаб≥лет≥н дамытуға, өзд≥г≥нен б≥л≥м алуға, түрл≥ ақпараттарды өзд≥г≥нен өңдеу си¤қты әрекеттерге бағытталған оқытудың әд≥стемел≥к жүйес≥н ақпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ арқылы құру;

- үйренуш≥н≥ң б≥л≥м деңгей≥н бағалау мен бақылау әд≥стер≥н талдау бағытында компьютерл≥к тест≥леуд≥ құру мен оны қолдану.

Ѕ≥л≥м беруд≥ ақпараттандыру процес≥ жағдайында† жеке тұлғаның интеллектуальдық, қоғамдық, экономикалық, коммуникаци¤лық және† ақпараттық си¤қты ≥с-әрекеттер≥н† түрл≥ салаларға қолдану арқылы құзырлықтарын қалыптастыру нег≥зг≥ талаптардың б≥р≥не айналады.

≈нд≥ б≥з ақпараттық-коммуникаци¤лық құзырлық деген≥м≥з не? ƒеген сауалға жан-жақты тоқталайық. ЂҚұзырлылықї ұғымы латын т≥л≥нен Ђсотре≥юї аударғанда Ђжасай алуї деген мағынаны б≥лд≥ред≥. ёЌ≈— ќ глоссарий≥нде мынадай анықтама берген: Құзырлылық Ц бұл күндел≥кт≥ өм≥рд≥ң нақты жағдайларында пайда болатын проблемалар мен м≥ндеттерд≥ ти≥мд≥ түрде шешуге мүмк≥нд≥к берет≥н қаб≥летт≥л≥к. —тенфорд комисси¤сының директоры √.¬айнер құзырлылықты адамның белг≥л≥ б≥р әрекеттер аймағына сәйкес бағыттылығы рет≥нде қарастырады. јл белг≥л≥ ғалым ћ.ћ.„ошанов құзырлылықты б≥л≥м, б≥л≥к, дағдының өзара байланысы деп қарап, оның төмендег≥дей формуласын ұсынады: б≥л≥мд≥ қолданудың жылдамдығы + әд≥стерд≥ң оралымдылығы + ойлаудың сынаулығы. јталған анықтамадан кей≥н б≥з ақпараттық құзырлылық деген≥м≥з не? анықтамасына тоқталайық.† јқпараттық құзырлылық Ц бұл оқу, тұрмыс және кәс≥би бағыттағы м≥ндеттерд≥ шешуде ақпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ның мүмк≥нд≥ктер≥н жан-жақты қолдану қаб≥лет≥.

Әдебиеттерде Ђақпараттық құзырлықї, Ђкомпьютерл≥к құзырлықї терминдер≥ жи≥ кездесед≥. јқпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ның жеделдет≥п дамуына байланысты Ђақпараттық-коммуникаци¤лық құзырлылықї деген терминд≥ қолдану ти≥мд≥. јқпараттық-коммуникаци¤лық құзырлылық Ц бұл адамдардың кез келген проблема мен м≥ндеттерд≥ компьютермен, ақпараттық құрылғылармен және телекоммуникаци¤мен шешу қаб≥лет≥.

јқпараттық қоғам жағдайында педагог мамандардың ақпараттық-коммуникаци¤лық құзырлығын қалыптастыру көрсетк≥штер≥ төмендег≥дей:

- б≥л≥м беру жүйес≥н≥ң† әлемд≥к ақпараттық кең≥ст≥кке саналы түрде ену≥н қамтамасыз ету;

- ақпараттардың шекс≥з көлем≥ мен осы ақпараттарды аналитикалық түрде өңдеуд≥ қамтамасыз етуге да¤рлау;

- ақпараттық ортада жеке тұлғаның шығармашылық сапасын дамыту мен қалыптастыру және өз≥нд≥к ақпараттық ортаны құру дағдыларын қалыптастыру;

- ақпараттық ортада коммуникативт≥к мәдениетт≥ қалыптастыру;

- ақпараттық ортада өзара байланыс қызметтер≥н қалыптастыру;

- ақпараттық ортада ақпаратты алу, таңдау, сақтау, қабылдау, түрленд≥ру, ж≥беру және б≥р-б≥р≥мен сабақтастыру мәдениеттер≥н қалыптастыру;

- интерактивт≥к телекоммуникаци¤лық технологи¤ларды (»нтернет, қашықтықтан оқыту және т.б.) қолдануға да¤рлау;

- ақпараттық-б≥л≥мд≥к ортаны модельдеу мен жобалау қаб≥лет≥н қалыптастыру және осы дағдыны өз≥нд≥к кәс≥би қызметтер≥не қолдануға да¤рлау.††

Қаз≥рг≥ жағдайда мұғал≥мн≥ң ақпараттық-коммуникаци¤лық құзырлылығы кәс≥би мамандықтың құрамды бөл≥ктер≥ болып табылады. —ондықтан бұл мәселе мектепке болашақ мұғал≥мдерд≥ да¤рлаудың көкейкест≥ мәселелер≥н≥ң б≥р≥ рет≥нде айқындалады. ќл мына мәселелерд≥ қамту керек:

јқпараттық-коммуникаци¤лық құзырлылықты қалыптастырудың кезеңдер≥ қандай?

јқпараттық-коммуникаци¤лық құзырлылықты қалыптастырудың мазмұны мен құрылымы қандай?

Қандай деңгейде ақпараттық-коммуникаци¤лық құзырлылық қалыптасуы мүмк≥н?

ѕедагогикалық жоғарғы оқу орындарында ақпараттық-коммуникаци¤лық құзырлылықты қалыптастыруды 3 кезеңге бөлуге болады және оған сәйкес нег≥зг≥ сипаттамалары келес≥ кестеде бер≥лген (1-кесте)

≤≤.≤Үѕедагогикалық †мамандарды да¤рлауда ј Қ қалыптастыру кезеңдер≥

є	езеңн≥ң атауы	ј Қ-ты қалыптастыруды үйрету пәндер≥ мен қалыптастыру кезең≥	Ѕер≥лген кезеңдерде ј Қ-ты қалыптастыру бөл≥ктер≥	езеңн≥ң сипаттамалық ерекшел≥ктер≥
1	Ѕазалық Ц базалық ј Қ-ты қалыптастыру	ќрта мектеп. Ђ»нформатикаї және/немесе Ђјқпараттық технологи¤ї	омпьютер құрылғысы туралы жалпы түс≥н≥к. ќпераци¤лық жүйемен жұмыс жасау нег≥здер≥. Word-та қарапайым† құжаттарды құру. Excel-де қарапайым есептеулерд≥ жүрг≥зу. Қарапайым презентаци¤ларды құру.	ћектеп оқушыларының оқу қызмет≥н ұйымдастыруда ј“-ны қолдану. Қарапайым тұрмыстық есептерд≥ шешу.
2	∆алпы Ц жалпы ј Қ-ты қалыптастыру	ѕедагогикалық жоғарғы оқу орындарында 1-2 курстары. Ђ»нформатикаї немесе Ђ»нформатикаї және ћатематика	»нтернет ресурстарын қолдану арқылы ақпараттарды табу. Word-та қарапайым (суретс≥з, кестес≥з) және күрдел≥ (кестемен, суреттермен, кеск≥ндермен) құжаттарды құру. Excel-де формулаларды, математикалық, логикалық және статистикалық функци¤ларды жүрг≥зу. ƒиаграммаларды тұрғызу. ƒеректер қорын (б≥ркестел≥к және көпкестел≥к) және сұраныстарды, формалар мен отчеттарды деректер қорында құру	—еминарға, практикалық сабақтарға дайындалуда, ба¤ндамалар жазуда, дипломдық және курстық жұмыстарды, сонымен б≥рге ғылыми конференци¤ларда ба¤ндама да¤рлауда ақпараттық технологи¤ны қолдану
3	әс≥бил≥к Ц кәс≥бил≥к ј Қ-ты қалыптастыру	ѕедагогикалық жоғарғы оқу орындарында 3-4 курстары. Ђќқытудың техникалық және аудиовизуальдық құралдарыї,† Ђƒәр≥с беруд≥ ақпараттық және техникалық жағынан қамтамасыз етуї Ђќқытудың ақпараттық технологи¤сыї және т.б.	јқпараттарды ≥здеуде »нтернет ресурстарын қолдану. ќқу-программалық құжаттарды безенд≥ру† мен оқу процес≥ндег≥ материалдарды жасақтауға мәт≥нд≥к процессорды қолдану. Ѕағалаудың рейтинг≥л≥к жүйелер≥ мен компьютерл≥к тест≥н≥ жасақтауда кестел≥к процессорды қолдану. ћектеп оқушыларының оқу қызмет≥н≥ң нәтижелер≥н есепке алу үш≥н деректер қорының базалық жүйес≥н құру. омпьютерл≥к тест≥н≥ құруға нег≥зделген арнайы инструментальды құралдар жүйес≥н қолдану. Өз≥нд≥к интернет-ресурстарды құру үш≥н қолданбалы программалы құралдары қолдану.†	јқпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ны қолдану арқылы кәс≥пт≥к педагогикалық мәндеттерд≥ шешу.

∆алпы ј Қ-ты қалыптастырудың құрамына† мына дағдылар енед≥:

јқпараттық бөл≥к:

- түрл≥ ақпарат көздер≥нде ақпараттарды ≥здеу;

- қажетт≥ ақпараттарды табуда түрл≥ ресурстарды (к≥тап, журнал, электрондық құралдар, »нтернет) қолдану;

- табылған ақпараттарды сынау арқылы қажетт≥ ақпараттарды сұрыптай б≥лу;

- кесте, диаграмма, кеск≥н және т.б. тәс≥лдерд≥ қолдану† арқылы ақпараттарды түрленд≥ру;

- ақпараттық және коммуникаци¤лық технологи¤лардың мүмк≥нд≥г≥н ескере отырып, қолданушыға ақпараттарды жетк≥зу тәс≥лдер≥н таңдау.

јқпараттық және коммуникаци¤лық техника бөл≥г≥

†

- арнаулы компьютерд≥ң құрылымын түс≥нд≥ру және оның нег≥зг≥ құрылғыларының мән≥н нег≥здеу;

- нақтылы есептерд≥ шешуде ақпараттық және коммуникаци¤лық технологи¤ларды таңдау;

- ақпаратты жинау, сақтау, өңдеу және жетк≥зу әрекеттер≥не ақпараттық технологи¤ мен басқа технологи¤лардың мүмк≥нд≥г≥н пайдалана отырып, олардың† өзара байланыстық қызметтер≥н нег≥здеу.

ќпераци¤лық жүйе бөл≥г≥:

- Windows операци¤лық жүйес≥н≥ң қолданушылық интерфейс≥н баптау;

- файлдар мен бумаларды құру;

- файлдар мен бумаларды көш≥ру, өш≥ру және аттарын қалпына келт≥ру;

- Windows операци¤лық жүйес≥н≥ң нег≥зг≥ терминдер≥н қолдану: программа терезес≥, сұхбат терезе, меню, құралдар тақтасы, сұхбат терезелер≥ мен құралдар тақтасын басқару элементтер≥ (батырма, есептег≥ш, жылжымалы т≥з≥м, жалауша және т.б.)

- қарапайым есептерд≥ шешуде Windows операци¤лық жүйес≥н≥ң стандартты программаларын ( алькул¤тор Ц есептеулерд≥ орындау, WordPad Ц қарапайым мәт≥нд≥к құжаттарды құру, Paint Ц суреттерд≥ құру және т.б.)

Қолданбалы программалар бөл≥г≥:

- Word мәт≥нд≥к редакторында қарапайым мәт≥ндерд≥ құру мен оны редакторлеу;

- құжаттарды ж≥беруд≥ ұйымдастыру;

- құжаттарды өңдеуд≥ автоматтандыру;

- ≈хсеl-де формулалар мен функци¤ларды қолдану арқылы есептеулер жүрг≥зу: ≈хсеl құралы арқылы диаграммалар мен графиктерд≥ тұрғызу;

- ≈хсеl құралында қолданушының интерфейс элемент≥н құру;

- Access деректер қорында қарапайым және күрдел≥ кестелерд≥ құру мен оны жобалау;

-† Access деректер қорында сұрауларды, форма мен есептерд≥ құру;

- түрл≥ ≥здеу жүйелер≥ арқылы »нтернетте ақпараттарды ≥здеу;

- электрондық хаттарды құру мен оны алу;

- компьютерл≥к презентаци¤ларды құру мен оны қолдану.

Ѕолашақ мұғал≥мдерд≥ да¤рлауда кәс≥пт≥к ј Қ-ты қалыптастыру жалпыпедагогикалық және пәнд≥к құрама болып ек≥ге бөл≥нед≥. ∆алпыпедагогикалық құрама Ч бұл оқыту мен тәрбиелеу процестер≥нде ақпараттық және коммуникаци¤лық технологи¤ны қолданудың жалпы бағыты; пәнд≥к құрама Ч оқу пәндер≥н≥ң (физика, математика, хими¤, биологи¤ және т.б.) ерекшел≥ктер≥н бейнелейт≥н спецификалық бағыт.

әс≥пт≥к ј Қ-ты қалыптастыруды келес≥ бөл≥ктерге бөлуге болады:

Ø »нтернет-ресурстарды оқыту процес≥не қолдану арқылы қосымша ақпараттарды ≥здеу мен оны талдау;

Ø түрл≥ компьютерл≥к құралдарды қолдану арқылы б≥л≥мд≥к ақпараттарды түрленд≥ру;

Ø өздер≥н≥ң кәс≥пт≥к деңгей≥н көтеру мақсатында оқытушыларды жел≥л≥к б≥рлест≥к жұмысына және интернет-конференци¤ға қатыстыру;

Ø ақпараттық компьютерл≥к үйрету программаларын құру және стандарттық қосымшалар мен қолданбалы жүйелерд≥ пайдалану арқылы ақпараттарды түрленд≥ру;

Ø стандартты қосымшалар мен арнайы программаларды қолдану арқылы компьютерл≥к тест≥лерд≥ жасақтау;

Ø стандарттық қосымшаларды қолдану арқылы оқушылардың б≥л≥м≥н≥ң рейтинг≥л≥к бағалау жүйес≥н жасақтау;

Ø стандартты қосымшалар мен арнайы программаларды қолдану арқылы үйрету бағытындағы деректер базасын құру;

Ø өз≥нд≥к интернет-ресурстарын құру және стандартты қосымшалар мен арнайы программалары арқылы мультимеди¤лық электрондық оқу-әд≥стемел≥к кешендер≥н жасақтау;

Ø дайын мультимеди¤лық жасақтамаларды оқыту мен тәрбиелеу мақсаттарына қолдану;

Ø стандартты қосымшалар мен арнайы программаларды қолдану арқылы оқу-тәрбие процес≥н автоматтандыруды ұйымдастыру.

ј Қ-ты қалыптастыруды ¬.—. Ѕлум мен ¬.ѕ.Ѕеспалько иде¤ларын нег≥зге ала отырып, 3 деңгейге бөлуге болады:

- түс≥нд≥ру;

- үлг≥ бойынша қолдану;

- шығармашылық бағытта қолдану.

ј Қ-ты қалыптастыру деңгейлер≥

ƒеңгей	ƒеңгейлер сипаттамасы	∆алпы ј Қ-ты қалыптастыру бөл≥ктер≥	әс≥пт≥к ј Қ-ты қалыптастыру бөл≥ктер≥
“үс≥нд≥ру	—тудент нег≥зг≥ түс≥н≥ктерд≥ меңгеред≥, себеп-салдарлық байланыстарды орнықтырады, әрекеттерд≥ орындау т≥збег≥	јрнаулы компьютер құрылымын түс≥нд≥ру. јрнаулы компьютерд≥ң нег≥зг≥ құрылғыларының мән≥н түс≥нд≥ру. ќпераци¤лық жүйес≥н≥ң нег≥зг≥ терминдер≥н қолдану.	Ёлектрондық оқу құралдарының құрылымы мен оны құруға қойылатын талаптарды түс≥нд≥ру. Қашықтықтан оқытудың сипаттамалық ерекшел≥ктер≥н түс≥нд≥ру.
Үлг≥ бойынша қолдану	—абақ барысында түс≥нд≥р≥лет≥н тақырыптардың тапсырмаларын студент орындайды.	Windows қолданушылық интерфейс≥н баптау. файлдар мен бумаларды құру. ‘айлдар мен бумаларды көш≥ру, өш≥ру және аттарын қалпына келт≥ру. Қарапайым есептерд≥ шешуде Windows операци¤лық жүйес≥н≥ң стандартты программаларын ( алькул¤тор Ц есептеулерд≥ орындау, WordPad Ц қарапайым мәт≥нд≥к құжаттарды құру, Paint Ц суреттерд≥ құру және т.б.) Word мәт≥нд≥к редакторында қарапайым мәт≥ндерд≥ құру мен оны редакторлеу. Құжаттарды ж≥беруд≥ ұйымдастыру. Құжаттарды өңдеуд≥ автоматтандыру. ≈хсеl-де формулалар мен функци¤ларды қолдану арқылы есептеулер жүрг≥зу: ≈хсеl құралы арқылы диаграммалар мен графиктерд≥ тұрғызу. †≈хсеl құралында қолданушының интерфейс элемент≥н құру. †Access деректер қорында қарапайым және күрдел≥ кестелерд≥ құру мен оны жобалау. † Access деректер қорында сұрауларды, форма мен есептерд≥ құру.	јқпараттық материалдарды, рейтинг≥л≥к бағалау жүйес≥н және тест≥н≥ жасақтау. Ёлектрондық оқу құралдарының үз≥нд≥с≥н құру. Қашықтықтан оқыту жүйес≥н≥ң материалдарын жасақтау. ћультимеди¤лық құралдарды сабақтың өтк≥зу әд≥стемес≥не қолдану.
Ўығармашылық қолдану	ѕрограммамен жұмыс жасаудың стандартты емес тәс≥лдер≥н демонстраци¤ жасайтын материалдар дайындайды. “апсырмаларды орындау барысында пайда болған кемш≥л≥ктерд≥ түс≥нд≥ред≥.	∆аппай ж≥беру құжаттарын құру. Word мәт≥нд≥к редакторында қарапайым мәт≥ндерд≥ құру мен оны редакторлеу; - құжаттарды ж≥беруд≥ ұйымдастыру; - құжаттарды өңдеуд≥ автоматтандыру; - ≈хсеl-де формулалар мен функци¤ларды қолдану арқылы есептеулер жүрг≥зу: ≈хсеl құралы арқылы диаграммалар мен графиктерд≥ тұрғызу; - ≈хсеl құралында қолданушының интерфейс элемент≥н құру; - Access деректер қорында қарапайым және күрдел≥ кестелерд≥ құру мен оны жобалау; -† Access деректер қорында сұрауларды, форма мен есептерд≥ құру; - түрл≥ ≥здеу жүйелер≥ арқылы »нтернетте ақпараттарды ≥здеу; - электрондық хаттарды құру мен оны алу; - компьютерл≥к презентаци¤ларды құру мен оны қолдану.	јқпаратпен белсенд≥ жұмыс жасауға қажетт≥ технологи¤ларды таңдай б≥лу. Ёлектрондық оқу құралдарын жасақтау. өз≥нд≥к б≥л≥мд≥к »нтернет-ресурстарын құру.

—онымен, ақпараттық құзырлықты қалыптастыру келес≥ талаптарды қанағаттандырады:

4. қазiргi бiлiм беру жүйесiндегi ақпараттық кеңiстiк туралы бiртұтас түсiнiктi қалыптастыру (бүкiләлемдiк ақпараттық ресурстарға бағдарлау, ақпараттарды iздеу алгоритмi мен ақпараттарды аналитикалық-синтетикалық тұрғыдан өңдеу әдiстерiн меңгерту).

5. ақпараттық (дербес жағдайда, компьютерлiк) сауаттылық: оқу-әдiстемелiк, озық тәжiрибелердi зерттеу, ғылыми-зерттеу нәтижелерiн түрлендiру мен технологи¤ларды қолдану әдiстерiн† меңгерту; қолданбалы программалық құралдарды меңгерту; жаңа программалық құралдарды меңгерту.

6. өз қызметтерiн жаңа ақпараттық технологи¤ның мүмкiндiктерiн пайдалану: жаңа ақпараттық технологи¤ның мүмкiндiктерi туралы бiлiм; коммуникаци¤лық қызметтердi пайдалану дағдысы; бiлiм беру процесiнiң ерекшелiктерiн ескере отырып, педагогикалық программалық құралдарды қолдану және оларды өз қызметтерiмiзге сәйкес бейiмдеп пайдалану.

†

Қќ–џ“џЌƒџ

ћамандардың бiлiктiлiгiн арттыратын жүйе бойынша негiзгi қойылған мiндеттердi жүзеге асыруда.

јқпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ саласы бойынша мамандардың дайындығын жетiлдiру үшiн келесi бағыттар iске асырылуы қажет екенiн жасақталған тәжiрибелердiң негiзiнде байқадық:

Ц педагог мамандардың ақпараттық мәдениетiн қалыптастыруды қамтамасыз ететiн дайындық өткiзудi жетiлдiру;†

Ц қашықтықтан оқыту технологи¤сын бiлiктiлiктi арттыру жүйесiне енгiзу мәселелерiн байқаудан өткiзу және оны ендiру;

Ц бiлiктiлiктi арттыру жүйесiне виртуальды консалтингiлiк қызметтi енгiзу моделiн жасақтау және оны ендiру;

Ц информатика мұғалiмдерiнiң және ақпараттық-коммуникаци¤лық технологи¤ларды бiлiм беру процесiне пайдалану мүмкiндiктерiнiң тиiмдiлiгiн айқындайтын озық тәжiрибелерiн жинақтап, жүйелеу және мәлiметтер базасын аталған тәжiрибелермен толықтыруды қамтамасыз;

Ц институттың Web Ц беттерiнiң мазмұнын ақпараттандыру саласы бойынша өткiзiлген курстық материалдармен, информатиканы оқытуда инноваци¤лық технологи¤ларды қолдану мазмұнымен, тыңдаушылардың шығармашылық жұмыстарымен және т.б. материалдармен толықтыру

Ц мектеп басшылары мен мектеп пәндерiнiң мұғалiмдерiнiң практикалық қызметiне қолданылатын қолданбалы программалық құралдарды (электрондық оқулық, энциклопеди¤) жинақтау банкiсiн толықтыруды жалғастыру.

Үздiксiз педагогикалық бiлiм беру жүйесi† - бұл көп деңгейлiлiгiмен, iзгiлiктiлiгiмен, көпсатылығымен және ашықтығымен ерекшеленетiн динамикалық даму жүйесi. —онымен,† институтта ақпараттық-коммуникаци¤лық †технологи¤ саласы бойынша ұйымдастырылған курстардың негiзгi мақсаты бiлiм беру қызметкерлерiнiң кәсiби шеберлiгiн ақпараттық мәдениеттi қалыптастырумен баайланыстыруға бағытталған. Ѕасқаша айтқанда, курсты ұйымдастыру барысында тыңдаушының өздiгiнен бiлiм алуына және өзiн-өзi дамуына жағдай жасау арқылы бiлiм сапасын көтерудiң негiзгi шарттарының бiрiне айналып отыр.

ѕайдаланылған әдебиеттер:

1. Ђјқпараттық технологи¤ және қашықтықтан оқытуї ћұхамбетжанова —.“. п.ғ.к., ЅЅ∆ Ѕј–»

2. Қазақстан –еспубликасының бiлiм беру жүйесiн 2010 жылға дейiн дамытудың ћемлекеттiк бағдарламасы.

3. Қазақстан –еспубликасының б≥л≥м беру жүйес≥н 2015 жылға дей≥н дамыту тұжырымдамасы

4. Ѕiлiм беру жүйесiн 2003-2005 жылға дейiн ақпараттандырудың ћемлекеттiк бағдарламасы.

5. »нформатика (ћемлекеттiк жалпыға мiндеттi бiлiм стандарты) јлматы, 2003 ж.

6. »нформатика мұғалiмiнiң мамандығына қойылатын талаптар. јлматы, 1998ж.

7. Ќ.≈рмеков, ∆. араев, Ќ.—тифутина. »нформатика 7, 8 класс. ††††††††††††††††††††††††††- јлматы:∆азушы, 2000, -192 стр.

8. ЂӘд≥скер жаршысыї є5, 2006 ж 44, 45 бет

9. ††Ђ»нформатика нег≥здер≥ї є4 2005 ж 2, 30, бет

10. Ђ»нформатика нег≥здер≥ї є2 2004 ж 2 бет

11. †Ђ»нформатика нег≥здер≥ї є5 2004 ж 4,6 бет

12. Ђ»нформатика нег≥здер≥ї є1 2004 ж 14,16 бет

13. †Ђ»нформатика нег≥здер≥ї є4 2004 ж 2 бет

14. †ћорева Ќ. ј. ѕедагогика среднего профессионального образовани¤: ”чеб. пособие дл¤ студентов высш. пед. учеб, заведений. ћ.: јкадеми¤, 2001. —. 26.

15. ¬ведение в педагогическую де¤тельность: ”чеб. пособие дл¤ студ. высш. пед. ”чеб.заведений. ћ.: јкадеми¤, 2002. —. 66.

16. †«ахарова ». √. »нформационные технологии е образовании: ”чеб. пособие дл¤ студ.высш. учеб, заведений. ћ.: јкадеми¤, 2003.